Mehmet
Perinçek
Kaynak:
OdaTV
Ekim Devrimi öncesi dönemde İ. V. Stalin, 1908 yılının Mart
ayında tutuklanmış ve Bakû’deki meşhur Bailov hapishanesine konulmuştu. Stalin,
aynı yılın Eylül ayına kadar bu hapishanede kalacak ve Türkçülüğün ilk fikir ve
eylem adamlarından Mehmet Emin Resulzade’nin yardımıyla hapishaneden kaçacaktı.
Cezaevi günlerinde dışarıdaki arkadaşlarının Stalin'le
haberleşmeyi sürdürmeleri gerekiyordu. Mektupları taşlara sarıp Stalin'in
hücresinin penceresinden atarak ve aynı şekilde cevap alarak iletişim
kurmuşlardı. Bu iletişimi sağlarken aralarında da bir parola geliştirirler. Bu
parolayı duyunca taşla mektubun geleceğini bilirlerdi, hem de bu şekilde taşın
çıkardığı sesin önlenmesi sağlanırdı. Geliştirdikleri parola ise meşhur Azeri
türküsü "Pencereden Taş Gelir"dir. Ne zaman taşla haberleşilecek olsa
bu türkü okunur. Uzun süre Parti'nin Bakû komitesinde çalışması sebebiyle
Azerbaycan Türkçesi fena olmayan Stalin'in hayatının bir dönemine bu türkü
damgasını vurur ve "Pencereden Taş Gelir"i asla unutmaz.
BOLŞOY
TİYATROSU'NDA SÖYLENDİ
Yıllar sonra 1938'de Moskova'da Azerbaycan Kültür Günleri
düzenlenir. Bu çerçevede başında ünlü Azerbaycan Türkü besteci Üzeyir
Hacıbeyov'un bulunduğu ekip, Bolşoy Tiyatrosu'nda büyük bir gösteri yapacaktır.
Stalin, konserden bir gün önce provalarını izler ve çok beğendiği Hacıbeyov'dan
ertesi günkü konser için davet alır. Stalin, senelerdir unutmadığı ve
Türkiye'de Arif Sağ gibi' sanatçıların da seslendirdiği "Pencereden Taş
Gelir" türküsünü çalmaları durumunda geleceğini söyler. Ekipteki genç
nesil türküyü bilmemektedir. Hacıbeyov, bütün gün türkü üzerinde ekibini
çalıştırır ve hazır eder. Ertesi günkü (5 Nisan) gösterinin sonunda Stalin,
Hacıbeyov ve Azeri müzisyenleri ayakta alkışlayacaktır. Ardından Stalin,
gösterinin tekrarlanmasını ister ve Bolşoy Tiyatrosu'nda Hacıbeyov'un operası
toplam üç kere sahnelenir. Stalin, iki kere izlemeye gitmiştir.
STALİN
EZBERE BİLİYOR
Kültür Günleri’nin sonunda Azeri bestecinin şerefine
verilen ziyafette Stalin, Üzeyir Hacıbeyov'u yanına oturtur ve bir konuşma
yaparak kadehini ona kaldırır. Stalin, Hacıbeyov'un operalarını ezbere
bilmektedir. Hatta yemekte aryalarından bir tanesini de okur. 0 gece Stalin,
Hacıbeyov'la yaptığı özel sohbette bestecinin Azerbaycan'da Sovyet iktidarının
kurulmasından sonra Avrupa'ya giden ve senelerdir Paris'te Sovyet karşıtı
faaliyet yürüten kardeşi Ceyhun Hacıbeyov'u da SSCB'ye davet etmiş, ona ev ve
iş sözü vermiştir. Stalin'in bu tavrı, Sovyet liderin Azeri sanatçıya duyduğu
hayranlığın önemli bir göstergesidir.
İşte o
türkü:
Pencereden
Taş Gelir
Pencereden
taş gelir
(ay
beri beri beri balı)
Huşar
gözden yaş gelir
(ay
can alan beri bah)
Senni
mene verseler
(ay
beri beri beri bah)
0lere
de hoş gelir
(Ay
can alan ber gülüm yandım aman beri bah)
Telleri
burma Rengi de hurma Uzakta durma Boynunu burma
(gel
beri beri oy can alan beri bah) Eyvanımız yan yana (ay beri beri beri bah)
Gızlar
çıkıp eyvana (yandım aman beri bah) Men bahıram o bahmır
(oy
beri beri beri bah)
Od
düşür şirin cana
(Ayçan
alan ber gülüm yandım aman beri bah)
Telleri
burma Rengi de hurma Uzakla durma Boynunu burma
(gel
beri beri oy can alan beri bah)
Pencereni
açan yar
(ay
beri beri beri bah)
Açıp
bahıp gaçan yar
(yandım
aman beri bah)
Mende
durup gözlerem
(ay
beri beri beri bah)
Bir de
bahıp gaçan yar
(Ay
can alan ber gülüm yandım aman beri bah)
losif Stalin'in Bakû Cezaevi'ndeki kaydı
MİLLİ MARŞLARIN BESTECİSİ
Besteci, yayıncı, dramaturg, eğitmen Üzeyir Hacıbeyov
(1885-1948), hem bugünkü hem de Azerbaycan SSC’nin milli marşlarının
müziklerini yapmıştır. İslam dünyasının ilk operası (Leyla ile Mecnun, 1908)
ona aittir. Eserlerinde Doğu motiflerine ve Azerbaycan halk çalgılarına da yer
veren Hacıbeyov’un en önemli operaları arasında “Arşın Mal Alan” (1913) ve
“Köroğlu” (1936) gösterilmektedir.
“Arşın Mal Alan”, 75’ten fazla dile çevrilmiş, 76 ülkede 187 farklı tiyatroda
sahnelenmiştir.
1919’da İstanbul’da Şark tiyatrosunda da beğeni üzerine birkaç
ay sergilenmiştir. Farklı ülkelerde sinemaya da çekilmiştir. SSCB’de çekilip
yayımlanmasında özellikle Stalin’in rolü büyüktür. Sovyet versiyonu, 136 farklı
ülkede 86 dilde gösterilmiştir.
Hacıbeyov, 1938 yılında doğrudan Komünist Partisi üyeliğine kabul edilmiş,
Stalin’in talimatıyla aday üyelik süreci atlanmıştır. Hacıbeyov, SSCB Halk
Sanatçısı unvanına, Lenin nişanına ve Stalin ödülüne (2 kere) sahiptir. SSCB
Yüksek Konseyi üyeliği de yapmıştır. II. Dünya Savaşı döneminde Stalin’le
yazışmaları da bulunan besteci, tank yapımı için 25 bin ruble bağışta
bulunmuştur.
Hacıbeyov, ölmeden önce hastalandığında Stalin’in özel davetiyle Kremlin
Hastanesi’nde tedavi görmüştür."
Hiç yorum yok:
Yorum Gönder