Moskova

Moskova

31 Temmuz 2017 Pazartesi

Ruslarla evlilik ve sırları...




Rusya'da aile kurumuna giden yol, aldatmaya bakış, evlilikteki önemli kriterler ve sonrasında oluşan aile bağlarının niteliğine dair yapılan kapsamlı bir araştırmadan çok ilginç ve önemli sonuçlar çıktı. 

Yüksek Ekonomi Okulu (VŞE) ile Rusya Devlet Sosyal Üniversitesi'nin (RGSU) ortaklaşa gerçekleştirdiği araştırmanın sonuçları açıklandı. Buna göre Rusya'da gençler için birinci evlilik sebebi aşk... 

Yüzde 82'lik kitle "Severek evlendim" diyor.

Gençlerin yüzde 86'sını evlilik öncesi mal-mülk anlaşması imzalamayı gereksiz buluyor.

30 yaş altında, aile ilişkilerinde en değer verilen unsur ise kişisel özgürlük.

Aldatan eşi affetmeye hazır olanların oranı sadece yüzde 3. Yüzde 97'lik kesim için aldatma demek boşanma, "dayak" ve intikam sebebi.
 
VŞE ve RGSU'nun araştırması 2015 ve 2016 yıllarında 17 - 30 yaş aralığındaki 2 bin kişi ile gerçekleştirildi.

Buna göre, evlenenlerin yüzde 56'sı diskotekte ya da arkadaş partilerinde tanışmış. 

Üniversitede tanışıp evlenenlerin oranı yüzde 21. 

İnternetin birleştirdiği insanların oranı ise sadece yüzde 2.

Ankete katılanların yüzde 82'isi "severek evlendiğini" ifade ediyor.

Yüzde 5-6'lık bir kesim evlenme gerekçesi olarak çocuk sahibi olma arzusunu gösteriyor.

Yüzde 2 "ekonomik sebeplerden" ötürü "yuva" kurmuş.

Çiftlerin yüzde 80'i üniversiteden sonra evlenirken, tanıştıktan en az bir buçuk yıl sonunda birlikte yaşamaya başlıyor.


Ankete katılanların yüzde 79'u evlilikten beklentilerinin karşılandığını ve mutlu olduğunu söylerken yüzde 21 hayal kırıklığına uğramış.

Boşanmanın eşiğindeki çiftlerin yüzde 53'ü çocukların geleceği, yüzde 30'u kendi gelecekleri ve yüzde 10'u konut sorunu nedeniyle evliliği sürdürme yönünde tavır gösteriyor.

29 Temmuz 2017 Cumartesi

Ruslara ulaşması neden zor?


Cenk Başlamış



Rusları anlamak zordur. Çünkü ulaşması zordur. Çünkü Ruslar yabancılara karşı temkinlidir. "Yabancı" derken, tanımadığı insanlar. Hele tanımadığı insan diliyle, görünümüyle, kültürüyle başka bir dünyaya aitse aradaki duvar daha da kalınlaşır, ulaşmak iyice zorlaşır. Kafalarda hep "bizden olanlar" ve "bizden olmayanlar" ayrımı vardır. "Bizden" grubuna girenlere bütün kapılar ardına kadar açılır, olmayanlara ise sımsıkı kapanır.

İlginç ama bu tespitler Michele Berdy'e, yani bir Amerikalıya ait. İlginç çünkü iki toplum arasındaki büyük fark nedeniyle normalde Amerikalılar Rusları anlamakta çok zorlanıyor. Ama Berdy 25 yıldır Moskova'da yaşıyor. Çevirmenlik yapıyor. Moscow Times gazetesinde her hafta Rusçanın inceliklerini yazıyor. Son yazılarından birini ise Ruslara ayırmış ve yukarıdaki tespitleri yapmış. Tabii bu gözlemleri ilk yapan Amerikalı çevirmen değil. Rusya'da uzun süredir yaşayan herkes, hele mesleklerinin önemli bir parçası gözlemlemek olan gazeteciler de aynı tespitleri yapıyor. Ancak gözlemlemek ve tespit yapmak Rusların ruh halini anlamaya yetmiyor. Çünkü ortada çok çelişkili görünen bir durum var.

Örneğin, otoparkta gözünüzün içine baka baka yerinizi kapan ya da bir kontratı aniden yırtıp atan kişi aslında iki eli kanda olsa başı belada bir dostunun yardımına koşan ya da boşanmak üzere olan arkadaşının sabaha kadar derdini dinleyenle aynı kişi. Sanki ortada çift kişilikli bir insan var.

Hayır, uçlarda davranabilen bu insan aslında çift kişilikli değil. İşin sırrı "bizden olanlar-olmayanlar" ayrımında. Yani, sevgi, şefkat, yardım, iyilik yakınlara ayrılıyor, olumsuz duygular ise çemberin dışında kalanlara.

Bu duvara sadece yabancılar değil, Rusların kendisi de çarpıyor. Mağazada hiç tanımadığı birinden durup dururken dirsek yiyor, devlet dairesinde tersleniyor, metroda polis tarafından taciz ediliyor, kimse yol vermeye yanaşmadığı için yaya geçidinden geçemiyor ya da bir soru sormak için aradığı yerde telefon suratına kapatılıyor. Sonuçta bu bir etki-tepki yaratıyor, yani olumsuz davranışlardan herkes yakınıyor ama herkes aynı şekilde davranıyor. 

Peki, çemberi kırmak mümkün değil mi? Kimilerine göre mümkün. Birincisi bunun için küçük de olsa başınızın derde girmesi gerekiyor. Örneğin arabanız bozuldu.

Normalde yüzünüze bakmayan ya da sizden hoşlanmadığını bakışlarıyla gösteren kişi olumsuz duyguları bir kenara bırakarak hemen yardımınıza koşuyor. Çemberi kırmanın ikinci yolu ise, asansörde bir merhabayı çok gören kişinin evine bir şekilde konuk olmak.

Gerçekten de Ruslar konuklarını ağırlamak için seferber olur, neyi varsa paylaşır. Ama bir Rus evine konuk olanların kız istemeye gelmiş tedirgin ve heyecanlı bir baba gibi değil, ruhunun bütün derinliklerini ev sahibine açmaya gelmiş bir kişi gibi davranması gerekir. Yani konuk samimi davranmalı, örneğin hiç çekinmeden kaybettiği annesinin arkasından gözyaşı dökebilmeli, sorunlarını paylaşabilmeli, kendisine anlatılanları sabırla dinlemeli ama arada yorumlar da yapmalı, kısacası "interaktif" davranmalı. Tabii bu tür sohbetlere mutlaka alkol eşlik ettiği için konuk kadehini kaldırıp ev sahiplerini onurlandıracak konuşmalar da yapmalıdır.

Eğer konuk içtenlik sınavını geçebilirse çemberin içinde yer alabilir çünkü artık onlardan biridir. Peki, neden böyle?

Sorun Rusya'nın kapalı bir toplum olmasından ve Rusların yabancılara, yani başka bir aileden, başka bir köyden ya da başka bir kentten tanımadığı insanlara karşı kısmen korku ve güvensizlik duymasından kaynaklanıyor. Bu ruh hali nedeniyle kendisini çemberin içinde güvende hissediyor, sadece yakından tanıdığı insanların girmesine izin veriyor, sevinçleri ve üzüntüleri onlarla paylaşıyor. Böylece çemberin dışındakilere de olumsuz duygular kalıyor.

Ama çok önemli bir neden daha var: Ruslar saygı görmek istiyor. Birey olarak da devlet olarak da. Karşısındaki kişinin ya da devletin saygılı olmasını ama aynı zamanda ilk adımı atmasını bekliyor. Saygı duyulduğunu hissedince de rahatlıyor, özgüveni artıyor, iletişime giriyor, önyargılarını silebiliyor. Ama sorun şu: Herkes o ilk adımı karşısındakinden bekliyor.

Gazeteci Cenk Başlamış'ın "Rusya'nın Sırları" kitabından alınmıştır.

Çaykovski’nin kuğuları, sanatı ve özel hayatı






Koltuğa yığılmış sanki üzerimdeki ağırlıktan kurtulmak için tembel bir merakla televizyon kanallarına bakıyorum.

Sıkıcı... Sıkıcı... Sıkıcı...

Geç... Geç... Geç...

Bir dakika!

“Kuğular” değil mi o?

Evet, öyle...

Tarihin en önemli bestecilerinden biri olan Pyotr Çaykovski’nin ünlü “kuğuları”...

Kuğu Gölü Balesi...

O kanalda duruyorum.

İzlerken dalıp gidiyorum.

Karşımdaki mükemmel estetik bazı anılarla, anılar da karmaşık düşüncelerle yer değiştiriyor.

*      *      *
Rusya'da yaşadığım yıllarda, ne zaman televizyonunda Kuğu Gölü gösterilse irkilirdik. 

Acaba bir şey mi oldu?

19 Ağustos 1991'de Gorbaçov'un devrildiği darbe girişimi sırasında, tanklar Moskova caddelerine çıktıklarında Rusya devlet televizyonu hiç ara vermeden Kuğu Gölü’nü yayımlamıştı.

“Kuğular”, Ekim Devrimi'ne de, Stalin, Hruşçov ve Brejnev dönemlerine de tanıklık etmişti. İktidarlar, halkın moralini yükseltmek için nedense hep bu eserin sergilenmesine öncelik verdiler. Rusya'nın iç savaştan henüz çıktığı 1920'lerde de, İkinci Dünya Savaşı’nın salvo ateşi altında da...

Lenin hariç bütün Rusya liderlerinin Kuğu Gölü’nü çok sevdikleri söyleniyor. Lenin ise “düşünmeyi ve çalışmayı zaafa uğrattığı için” Çaykovski'nin müziğini “fazlaca burjuva” bulur ve evde kız kardeşlerinin yorumladıkları Beethoven'in Appassionatave Ay Işığı Sonatı’nı dinlemeyi tercih edermiş.

*      *      *
Kremlin, Kuğu Gölü'nü güçlü bir devlet sembolü ve protokol unsuru haline getirmişti. Bale, her zaman Moskova'yı ziyaret eden yabancı devlet adamlarına ve politikacılara izlettiriliyordu.

ABD'nin eski Moskova Büyükelçilerinden Llewellyn Thompson, 7 yıllık görev süresi içinde Kuğu Gölü'nü tam 132 kez izlemiş ve ne zaman bir Sovyet yöneticisinin ruh halini öğrenmek istese, o kişiyle Kuğu Gölü'nün antraktında görüşerek merakını gidermeye çalışmış.

Kuğu Gölü, aynı zamanda önemli yas seremonilerinin değişmez fon müziği oldu. Brejnev'in, Andropov'un, Çernenko'nun cenazeleri bu müzik eşliğinde kaldırıldı.

*      *      *
Garip. Çok garip.

Çünkü Kuğu Gölü, ölümün ve siyasetin değil, hayatın ve sanatın yansımasıdır. O bir aşk öyküsüdür aslında.

Evliliğe henüz hazır olmamasına rağmen, onuruna verilen baloda annesinin dileğiyle bir eş seçmek dayatmasıyla karşı karşıya kalan Prens Siegfried ile avlanmak üzere gittiği gölde, büyücü Rothbart’ın kuğu şekline soktuğu Prenses Odette arasındaki aşkın ve bu aşk sayesinde büyünün yok edilerek sevenlerin kavuşmasının öyküsüdür. Aynı zamanda iyi ile kötünün, aydınlık ile karanlığın mücadelesidir.

Kuğuları, daha doğrusu kuğuların müziğini ve estetiğini keşfeden Çaykovski’nin, bu eseri yaratırken, Rus masallarıyla ve özellikle de Puşkin'in Çar-Sultan’ından dizelerle beslendiği söylenir.

Kuğu Gölü ilk kez 4 Mart 1877’de, Bolşoy Tiyatro’da sahnelenmiş, sonrasında dünyanın her yerine yayılmış, neredeyse bütün bale sahnelerini fethetmiş bir eserdir.

*      *      *
Bir de Çaykovski'yi düşündüm “kuğular”ı izlerken.

1893'te, 53 yaşında ölürken arkasında 80'i aşkın eser (Kuğu Gölü, Uyuyan Güzel ve Fındıkkıran bale müzikleri, Yevgeni Onegin ve Maça Kızı operaları, piyano konçertoları, senfoniler, oda müziği vs.) bırakan büyük dehayı.

Bazen dünyanın ve tarihin kimi ünlüleri bugünkü Türkiye’de yaşasalardı nasıl olurdu diye hayal kurmaya çalışırım.

Mesela, Çaykovski aramızda olsaydı?..

Siyasetten sanata kadar her alanın uzmanı olan “büyüklerimiz” ne derdi onun için acaba?

Müziğini “gıy-gıy” ya da “kapı gıcırtısı” olarak adlandırıp bize aynı dönemde yaşamış Türk bestecileri mi örnek gösterilirdi? Söz gelimi, Hacı Arif Bey'i, Tanburi Ali Efendi'yi, Zekai Dede Efendi'yi, İbrahim Efendi'yi veya Hamparsum Limoncuyan'ı. Ah, affedersiniz, o sonuncusu - malum nedenden - olmazdı.

Çaykovski'nin dinle ilişkisini, hem durmadan İncil okuyup hem de eleştirmesini kınarlardı muhtemelen.

Fazla dil bilmesi ve çok okuması da (kişisel kütüphanesindeki kitap sayısı Külliye’deki oda sayısından fazlaydı) herhalde iyiye işaret olmazdı.

Müzik ve sanat alanında bir aktivist sayılması ve daha beteri, bir ara gazetecilik yapması da (müzik yazarı ve eleştirmeni olarak), Çaykovski'nin kötü puan hanesini kabartırdı.

Ama en büyük felâket bambaşka yerdeydi.

*      *      *
Büyük besteci, küçük yaştan son nefesine kadar eşcinseldi.

13 yaşındayken erkek lisesinde ilk ilişkisini yaşadı. Sonra buna sayısız macera eklendi.

Bir ara karşı cinsle ilişki kurarak kendini değiştirmeyi denedi. Ancak 25 yaşındayken tanıştığı Belçikalı şarkıcı Désirée Artôtonun yoksulluğuna bakarak yüz vermedi.

37 yaşındayken eski bir öğrencisiyle yaptığı evlilik ise fiilen birkaç hafta sürdü. Eşi Antonina Milyukova ile resmen ayrılamadı. Çeşitli erkeklerden çocuklar doğuran kadın, sonradan akıl hastanesine düştü.

Bir de yıllarca kendisini maddi açıdan destekleyen, 11 çocuk annesi, zengin bir dul olan Nadejda von Meck vardı. 14 yıl boyunca hiç bir araya gelmeden birbirlerine 1200'ü aşkın mektup yazdılar. Çaykovski'den 9 yaş büyük olan Nadejda, görüşmemelerini şart koşmuştu.

Ölümü ani oldu. Koleradan dendi. Kimileri de intihar olduğunu, belki de ünlü bestecinin Saray'a yakın bir erkeği taciz etmesi sonucu intihara zorlandığını iddia etti.

*      *      *
“Yeni Türkiye”de yaşasa Çaykovski'nin hali nice olurdu, bilemiyorum.

Ama eşcinsellik o dönemde Rusya'da da kolay değildi.

Ancak her şeye rağmen iktidar sanatçıya sahip çıktı.

Rusya'da hâlâ Çaykovski'nin adını taşıyan kent, meydan, cadde ve kurumlar var.

Bir anekdotla bitirelim.

Yine bir erkeği taciz ettiği gerekçesiyle Çaykovski'yi Çar III. Aleksandr'a şikâyet etmişler.

Canı sıkılan Çar şöyle cevap vermiş:

- Kesin yakınmayı! Rusya’da çok popo var, ama Çaykovski tek!..

26 Temmuz 2017 Çarşamba

Kremlin’in saat kulesinin sırları



Rusya’nın başkenti Moskova’daki Kremlin’de bulunan ve ülkenin en sembolik yapılarından Spasskaya Kulesi’nde bulunan saatin geçmişi 1404 yılına dayanıyor. O tarihten bu yana birçok değişikliğe uğrayan saat, dönemin izlerini de taşıyor.

Kremlin’in ilk saati 1404 yılında takıldı. Sırp keşiş Lazarus tarafından yapıldığı bilinen bu saat 1624’te Yaroslavl’da bir manastıra satıldı.

Çar Büyük Petro’nun Avrupa seyahatleri sırasında Amsterdam’dan satın aldığı saatse 1706-1709 tarihinde Spasskaya Kulesi’ne takıldı.

18. yüzyılda kulede bulunan saat kadranı 400 kilogram ağırlığındaydı.

1925 yılında kulenin 4 tarafına kadranlar yerleştirildi. 1999 yılında da saatin en eski kadranın arkasında beyaz taş üzerine yapılmış bir başka kadran bulundu.

1705 yılında, Çar Büyük Petro’nun kararıyla değiştirilen saat altınla dekore edildi.

Saatin çanlarının çoğu kilise çanları gibi ikonalar ve bas-rölyefli. Günümüzde saatin 9 çanı var.

1937 yılına kadar saatin her gün iki kere elle ayarlanması gerekiyordu. Günümüzde ise tamamen otomatik bir mekanizma bulunuyor. Elektrikli motorlarla ayarlanan saatin her 15 dakikada bir çanları çalıyor.

1776’da Alman zanaatçı Fatz’ın tamir ettiği saatin çanlarında ‘Oh, du lieber Augustin’ şarkısı çalındı. ‘The glory of our lord in zion’ gibi parçalarında da çalındığı kulede, 1918 yılından sonra Enternasyonel marşı çalındı.

Saat 1938 yılında ‘sessiz kaldı’ ve yalnızca her saati çeyrek geçe saati gösterdi. Bu sessizlik 1996 yılında Borist Yeltsin’in ikinci kez başkan seçilmesinin ardından bozuldu. Kulede Glinka’nın ‘Vatansever Şarkısı’ (Patriotic Song) çalındı. Kulede 1999 yılından beri de Rusya marşı ve Glinka’nın ‘Bir çarın hayatı’ operasından ‘Slavsya’ nakaratı çalıyor.


Kulenin çanları 1923 yılından beri de yeni yılın geldiğini haber veriyor. Kule bu nedenle günümüzde Rusya’da yeni yılın sembollerinden.

Rusları evliliğe götüren başlıca neden ne?


Rusya’da gerçekleştirilen bir araştırma, Rusların büyük çoğunluğunun evlenme sebebinin aşk olduğunu gösterdi.

İzvestiya’nın aktardığına göre, Rusya Yüksek Ekonomi Okulu ve Rusya Devlet Toplum Üniversitesi tarafından 17 ilâ 30 yaş arasındaki katılımcılar arasında yapılan bir araştırma 

Rusları neyin evliliğe götürdüğünü ortaya koydu.

Katılımcıların yüzde 82’si aşık olmaları nedeniyle evlendiklerini söyledi.

Anket sorularını yanıtlayanların yüzde 5 ilâ 6’sı çocuk sahibi olma isteğinin, evlilik nedeni olduğunu belirtti.

Katılımcıların yüzde 3’ü aile baskısının evlilik nedeni olduğunu ifade etti.


Katılımcıların yüzde 2’si maddi yarar sağlamak için evlendiklerini belirtirken, soruları yanıtlayanların yüzde 86’sı böyle bir evliliğin faydalı olacağına inandığını söyledi.

23 Temmuz 2017 Pazar

Ah şu hesapsız Türkler!


Cenk Başlamış

Kim ne derse desin, 1980'lerin sonundan başlayarak, yani neredeyse 25 yıldır Türkiye'yi "kurtaran" ülke Rusya oldu.

Bu konuda bir hesap yapıldı mı bilinmez ama Türklerin Rusya pazarından kazandığı para en kötümser tahminle yüz milyarlarca doları bulmuştur.

Laleli'deki deri ceket satıcısından Rusya'da fabrika kuran beyaz eşya üreticisine, İzmir'deki çiftçiden Moskova'nın neredeyse yarısını yeniden inşa eden müteahhitlere, Rusya'nın hemen her köşesine uçan THY'den Antalya'daki otellere kadar on binlerce, hatta belki de yüz binlerce Türk bu pazar sayesinde yıllardır evine ekmek götürebiliyor.

Ama 25 yılda Rusya pazarı tanınmayacak ölçüde değişti, beklentiler farklılaştı. Eskiden iğneden ipliğe her malın eksikliğini çeken, görür görmez kapışan Ruslar, zaman ilerledikçe "olsun da ucuz ve kalitesiz olsun" anlayışını "olacaksa pahalı ve kaliteli olsun"a dönüştürdü. Cebinde bir kaç yüz dolarla Rusya'ya gelen ve büyük paralar kazanan Türklere ilişkin öyküler şehir efsanesi değil, gerçek ama o günler çoktan geride kaldı. Önce 1998, ardından 2008'de yaşanan ekonomik krizler pazarın niteliğini değiştirdi, Rusya artık çantasını kapıp gelene değil, ciddi, uzun vadeli düşünen, yatırım yapan işadamlarına kapıyı aralar oldu.

Ama ciddi işadamlarının bile yaptığı bir hata var ki, o da Rusya'yı yeterince incelememek, burasının neredeyse hiçbir ülkeye benzemeyen koşulları bulunduğunu kavrayamamak, görememek ya da kabullenmemek. Son örnek, Türkiye'de iyi bilinen bir internetten yemek siparişi şirketinin büyük umutla girdiği Rusya pazarından sessiz sedasız çekilmesi.

Şirketin adının fazla bir önemi yok çünkü asıl önemli olan bazı Türklerin Rusya pazarının kendine özgü koşulları araştırmadan, hesaplamadan yaptığı benzer yanlışlar. Bundan yaklaşık 10 yıl önce de yine Türkiye'de çok iyi bilinen, üst gelir grubuna hitap eden bir hazır giyim markası Moskova'nın en lüks alışveriş merkezinde şatafatlı bir mağaza açmış ama aynı hesap yanlışlığı nedeniyle kısa süre sonra bavullarını toplamak zorunda kalmıştı.

Bakın, Rusya'dan çekilen yemek sipariş şirketi pazara girerken nasıl bir açıklama yapmış, önüne hangi hedefleri koymuş:

"...Şirket, 2011 sonuna dek 2,5 milyon dolar seviyesinde yatırım yaparak Rusya'da 10 farklı şehirde olmayı, iki sene içinde ise eski Rus cumhuriyetlerinin tamamında yer almayı hedefliyor....Rusya pazarını ve tüketici alışkanlıklarını çok iyi inceledik..."

Rusya'da Türkçe yayınlanan bir haber sitesi olan Türkrus.com bu konuda kapsamlı bir dosya hazırlamış ve söz konusu şirketin müdürüne ulaşmış.

Aslında hakkını teslim etmek gerekiyor, kadın müdür başarısızlıklarını gizlemek yerine neden başarısız olduklarını lafı hiç dolandırmadan dürüstçe anlatmış. Örneğin, "Eve servis sektörü Rusya'da, hatta maalesef Moskova büyüklüğündeki bir şehirde bile halen çok gelişmiş değil. Ülkede servis sektörü bazı alanlarda kullanıcıların beklentilerini karşılamaktan uzak" demiş.

Peki, başka ne demiş?

"Hava şartları scooter ve motor kullanmaya uygun olmadığı için birçok teslimat otomobil ya da metro ile yapılmaya çalışılıyor. Tabii ki bu da Moskova gibi trafik problemi yaşanan bir şehirde, teslimat zamanlaması anlamında sıkıntılara neden oluyor. Rusya hem paket servis kültürü hem de iklim olarak çok zor bir coğrafya. Rusya'da yatırım yapacak girişimcilerin özellikle yerel yapıyı, ülkenin iklimini ve sosyal yaşamı etkileyen diğer konuları dikkate almaları önem taşıyor" demiş.

O zaman sormak gerekiyor: Bu çok basit ama hayati tespitleri yapabilmek için, örneğin Moskova'nın dillere destan trafik sorununu fark etmek ya da ağır kış koşulları nedeniyle kentte motosikletle teslimatın kullanılamayacağını anlamak için 2,5 milyon dolar harcamak ve iki yıl geçmesini beklemek mi gerekiyordu? İki yıl önce "Rusya pazarını ve tüketici alışkanlıklarını çok iyi inceledik" derken servis sektörünün gelişmemiş olduğunu aslında fark etmemiş miydiniz?

Kendi ülkelerinde başarılı olmuş işadamlarının Rusya gibi cazip ama aynı oranda zor ve riskli bir pazara bu kadar hazırlıksız girmesi inanılır gibi değil.
 

Gazeteci Cenk Başlamış'ın "Rusya'nın Sırları" kitabından alınmıştır.

21 Temmuz 2017 Cuma

Mutluluk yolu!

Resim yazısı ekle

Samih Güven

Ankara’da Tunalı Hilmi Caddesinde bir kafede mutluluk teması meşgul ediyor zihnimi. Mehmet Hakkı Yazıcı’nın “Moskova’da mutlu olmak” adlı yazısını okuduğumdan mı bilmiyorum. Belki de Moskova’dan sonra hayatımda çok şeyin değişmiş olmasından. Bir şekilde herkesin yüzleştiği bir soru aslında: Mutlu muyum? Mutluluğa giden bir yol var mı?

Sanırım çağımız insanı mukayese ile yaşayan bir varlık; kendi durumunu başkalarıyla, kendini değişen zaman ve durumlar içindeki halleriyle ve en önemlisi de beklentileriyle. 

Moskova’da arkadaşımla sıklıkla gittiğimiz o restoranı hatırlıyorum bir an. Ne hikmetse her gidişimizde kendimizi mutluluk konusunu tartışıyorken buluyorduk. Neden kendimizden memnun olmuyoruz bazen, hayatta nasıl bir yol izlemeli gibi sorular gündeme getiriyordu. Bir gün dedim ki ona, mutlu olmak zorunda mıyız peki, yani bunu düşünmeden yaşasak olmaz mı? Yine de konu üzerinde tartışmadan edemiyorduk.

Moskova’da konu hakkında yoğunlaşmamızın bir nedeni olmalıydı. Belli bir süre Moskova’da olacaktık. Türkiye’deki hayatımızı dondurmuştuk sanki. Böylece geriye dönüp baktığımız, değerlendirme yapabileceğimiz bir imkan doğmuştu. Moskova ise yeni gerçekler, farklı bir bakış açısı sunuyordu.

Farklı ülkelerin farklı imkanları ve bakış açısı mutlulukta etken mi? Yoksa insan nerede olursa olsun, kendi yapısal açmazları ya da sınırları mı daha önemli? İkisi de etken sanırım.

Soruları bir yana bırakıp not defterimi inceliyorum Tunalı’daki kafede.

Mutluluk kavramı özgürlük kavramıyla da ilişkili aslında. Özgürlük hissi mutluğunun nihai bir aşaması gibi. Yani kendini özgür hisseden bir insanın mutluluğu yakalamış olması da olası. Mutluluk an’larla alakalı daha çok, özgürlükse bir süreç.

Bir de kültürel ve bilinçaltı kodlar var. Özellikle bireyler olarak bizi kendi kendimize hapseden, kendimizi en büyük engelimiz haline getiren ve böylece mutsuzluğumuzun da kaynağı olabilen düşünme biçimleri oluyor. Bugün şemsiye almadım ya yağmur yağar kesin, dolar aldım ya mutlaka düşer, iyi bir şeyin benim başıma gelmesi imkansız zaten, dünyanın akıllısı sen misin, sen mi kurtaracaksın, ne önde ol ne arkada, gibi yerleşik yapılarla beynin çalışma esaslarını ülkeden ülkeye farklı kılan özellikler oluyor. Bunların yaratıcılık, özgüven ve an’lardan keyif alma konularına güçlü etkisi olmalı.

Zimmel özgürlüğün her zaman bir şeyden özgürleşme olduğunu ve baskının karşıtı olarak ele alınması gerektiğini söylüyor. İnsanın kendi bilinçaltını da buna dahil etmek gerekiyor galiba. Hegel ise diyor ki, nefsin kendi kendini onaylamasından başka bir şey değil özgürlük.

Mutluluk da biraz buna benziyor galiba. Yani içinde bulunduğumuz herhangi bir durumu onaylıyorsak mutluyuz. Nerede, kiminle, ne durumdaysak işte, bunu onaylıyorsak mutluyuz.

Pencereden insanları izliyorum bir süre. Düşünceli yürüyenler de var, neşeli, sarmaş dolaş geçenler de. Çıplak ayaklı bir kız çocuğu birinin arkasından koşuyor. Suriye’li olmalı. Aldığı bozuklukları gülümseyerek tutuyor avucunda.

Tuhaf mutluluk halleri geliyor aklıma. Kendisi olmak yerine güçlü ilişkilerine güvenen mutludur belki. Ya da kendisi olmak yerine imkanlı birinin karısı veya kocası olmayı seçen de mutludur. Mutlu olmak herkesin hakkı, ama mutlu olduğumuzu sandığımız her durumda mutlu muyuz, kendimizi gerçekleştirmeden bunu yapabilir miyiz?

Galiba bir amacı olmalı insanın. Bu amaç da insanlığın evrensel değerleri dikkate alındığında anlamlı bir yere düşmeli. Böyle bir amaç uğrunda üretken birinin mutsuz olma ihtimali var mı bilmem. Ama zor amaçlar belirleyip mutsuz olma ihtimali var.

Yine de Nobelli ekonomist, psikolog Kahneman’ın dediği gibi mutluluk da aşk arayışı da irrasyonel. Reçetesi yok. Kişiden kişiye, durumdan duruma farklılık gösteriyor. Yani iki kere boka kondu diye üçüncüsünde ota konacağının garantisi yok.


İnsan kendisi olursa, kendini, gerçekliğini keşfeder, üretken olur ve insanlığa katkı yaparsa mutlu olur muhtemelen. Ama köyde ağacın altında bir saat uyuyup, sonra türkü söyleyerek tırpana yüklenen de mutludur. Hem de daha mutlu belki.


Rusya'da yeni nesil: En çok gençler "Her yere Stalin'in heykelleri dikilmeli" diyor...



Rusya’da yapılan kamuoyu araştırmaları, halkın Sovyet lider Stalin’e olan sempatisinin "hızla arttığını" göstermeye devam ediyor.
Rusya Kamuoyu Araştırmaları Merkezi VTsİOM’un anketine katılan Rusya vatandaşlarının yüzde 62’si, “Stalin’in başarılarını gösteren” heykellerinin ve büstlerinin kamusal alanlara yerleştirilmesi gerektiğini söyledi.

Bu görüştekilerin oranının en fazla 18-24 yaş grubunda (yüzde 77) olduğu dikkati çekiyor. 60 yaş üzerinde bu oran yüzde 53. 
“Stalin’in suçlarını ve başarısızlıklarını” yansıtan anıtların yapılması gerektiğini savunanların oranı ise yüzde 28.


Sovyetler Birliği’nde “Stalin’in baskıları” yüzünden çok sayıda insanın zarar gördüğünü düşünen Rusya vatandaşları ise yalnızca yüzde 5 oranında.

17 Temmuz 2017 Pazartesi

İyi ki doğmuşsun Vladimir İvanoviç!



M. Hakkı Yazıcı

Kaynak: 
http://www.turkrus.com/ , 
http://www.medyagunlugu.com/ 


Olga teyzeyle hemen bizim padiyezdin, apartman girişinin önünde karşılaştık. Hafif telaşlıydı; ama tatlı bir telaşa benziyordu bu.

Sebebini sordum.

Kocası, kadim dostum, üst kat komşum Vladimir İvanoviç’in doğum günüydü.

Öfff, nasıl da unutmuştum! Halbuki Ruslar doğum günü kutlamalarına çok önem verirler.

Bir hediye almazsam olmazdı.

Olga teyzeyle hem yürüyor, hem de konuşuyorduk.

“Benim de Vladimir İvanoviç’e bir şeyler almam gerek,” dedim.

Tamam, alırsın anlamında başını salladı.

Olga teyze:

“Zavallı, ihtiyarladı ya artık, gününü eski anılarıyla geçiriyor. Mutfakta iş yaparken bile rahat bırakmıyor. Yahu Olga, biz nasıl tanışmıştık? Elini ilk defa nerede tutmuştum? Falan… Sonra dolaptan eski resimlerin olduğu ayakkabı kutusunu çıkarıyor, fotoğrafları divanın üzerine yayıyor. Başlıyor kendi kendine konuşmaya. Arada beni geçerken yakalıyor, ‘Almanları nasıl Berlin’e kadar kovalamıştık değil mi Olga!’ diye sesleniyor.”

Konsomolluk günleri, Anapa’da tatil, Gorki Parkı’ndaki kaçamaklar, hangi yıl 1 Mayıs kutlamalarının daha görkemli olduğu, Sovyetler Birliği dönemi, Perestroyka-Glasnost ve sonrasındaki kaotik zamanlar, eski Moskova, yeni Moskova; daha bir sürü konu ve yorumlar…

Olga teyzeye “Bir geleyim de birlikte konuşalım,” dedim.

Olga teyze, “Bir doğum günü hediyesi almayı düşünüyorsan mesela bir fotoğraf albümü alabilirsin. Her gün divana yayılıp, sonra toplanan dolaptaki ayakkabı kutusunun içindeki resimler de o azaptan kurtulurlar,” diye bir fikir veriyor.

Yolda Azeri Hüseyin’e rasgeldik. Vladimir İvanoviç’in doğum günü olduğunu öğrenince o da çok sevindi. Yine felsefi konuşmalarından birini yaptı.

Hayatın her yaşta başka bir güzelliği vardı. Velev ki yaşlansan, ölsen, bedenin noktayı koysa bile ruhun bir şekilde yoluna devam ediyordu, falan.

“Ruh ölmür, sadəcə qırışmış, köhnəlmiş, bəzən də tər-təzə, ancaq təzə olmasına baxmayaraq, ya bəyənmədiyi, ya da darlığından sıxıldığı libasını-cismini dəyişir!”

Bu henüz yaşamını yitirmemiş yaşlı bir insanla ilgili yapılacak konuşma değildi. Onun ufak tefek densizliklerinden biri deyip, aldırmadım.

Ayakta biraz sohbet ettikten sonra vedalaştık.

Azeri Hüseyin ayrılırken bana, “Yaşam, həyat eşqiniz sönməsin, əziz insanlar! Xoş xəbərlər eşitmək ümidilə, sabahınız xeyir!” dedi.

***
Ne alayım diye düşündüm, taşındım. Sonunda Olga teyzenin önerdiği gibi bir fotoğraf albümü almaya karar verdim.

Elimde içinde fotoğraf albümünün olduğu paketle Vladimir İvanoviç’in kapısına dayandım.

Kapıyı açar açmaz “Pazdravlyayu s dnyöm rajdeniya deduşka, moy daragoy. Doğum günün kutlu olsun Vladimir İvanoviç,” dedim.

Ona “dedecik” dememe kızıp “Yahu sen kendin dede olmuşsun, bana deduşka diyorsun” diye çıkışmıyor, aldırmıyor. Sarılıp, yanaklarımdan öpüyor.

Bana Rusların efsanevi çizgi filmlerinden Çiyeburaşka’dan bir şarkıyla cevap veriyor:

“К сожаленью, день рожденья, Только раз в году. (K sajalenyu, den rajdeniya,
Tolka raz v godu.)”

Şarkının sözleri arasında sadece doğum günlerinde hatırlanmakla ilgili gizli bir sitem de seziyorum: “Ne yazık ki, doğum günü, senede yalnız bir gün.”

Çok üstüme alınmıyorum, zira siz de şahidimsiniz; biz, Vladimir İvanoviç’le her gün olmasa bile sık sık görüşüyoruz.

Bana Olga teyzenin aldığı doğum günü pastasını gösteriyor.

Vladimir İvanoviç, bilgece bir ifadeyle “Ya, işte böyle; doğum günü pastasının mumlarına, pastanın fiyatından daha fazla para ödemeye başladığında yaşlandığını anlıyorsun.”

Yaşamla, eski anılarla ilgili sohbetimiz her zamanki gibi çok keyifli.

Vladimir İvanoviç’e karısıyla çok uzun yıllar evli kalabilmenin, hem de mutlu olmanın sırlarını soruyorum.

Aynı Olga Teyze gibi cevaplıyor:

“Bizim zamanımızda kırılan bir şeyler olduğunda hemen çöpe atılmazdı, onarılırdı, ondandır.”

Diyecek bir şey yok.

***
Bir sonraki gün sohbete doyamamış olarak yine Vladimir İvanoviç’in evine gittim. Kapıyı Olga teyze açtı.

“İyi bir seçim yapmışsın, aldığın albüme çok sevindi. Dünden beri eski fotoğrafları albüme yerleştirmekle uğraşıyor. Tabii ki bir yandan da kendi kendine mırıldanıp, konuşuyor.”

Vladimir İvanoviç’in olduğu odanın kapısından kafamı uzattım.

Divanın üzerine yaydığı resimlerin önemli olanlarını tarih sırasına göre albüme yerleştirmişti. 

Yanındaki masanın üzerinde artık antika sınıfına giren transistörlü radyosundan eski Rus şarkılarının melodileri yayılıp, odayı sarıp sarmalıyordu.

Bulat Okudjava, Vladimir Vısotskiy, Mark Bernes ve daha nicelerinin güzel şarkılarının melodileri…

Ve koca bir yaşamın hikayelerini anlatan sararmış resimler: Okul, askerlik, aşıklık günleri, evlilik, 1 Mayıs gösterileri, Anapa’ya, Soçiye, Odessa’ya yapılan geziler, daçada geçirilen neşeli günler…

Albümün ilk sayfasında bütün bu fotoğrafların içinde onu en çok etkileyen, sarsan ilk şey, hüzünle baktığı, bir sebeple hoş görmediği, küçük, sararmış, solmuş olanıydı-Gülümsüyor muydu? Resimde yüzünde iki ön dişi görünen, çıplak, şirin bir yumurcak, bacakları havada,.. Bir kilimin üzerine uzanmış ve gülümsüyor…

Resmin arkasında “Valodya bir yaşında” yazılıydı.

Yüksek sesle “Valodya bir yaşında,” deyip, kocaman bir kahkaha patlattı.

Kapının pervazına yaslanmış, ses çıkarmadan arkasından onu izlerken beni fark etti.
Başını çevirip, gözlüklerinin üzerinden bana bakarak albümün ilk sayfasını gösterdi:

“Bak şu fotoğrafa! Vladimir İvanoviç bir yaşında,” dedi ve arkasından yine kocaman bir kahkaha daha patlattı.

O sırada eski transistörlü radyosundan Mark Bernes’in bir şarkısı odayı sarmıştı:

“Я люблю тебя жизнь (Ya lyublyu tibya jizn)”

Seni seviyorum hayat.

10 Temmuz 2017 Pazartesi

Moskova’da görkemli mezuniyet törenleri düzenlendi





Rusya genelinde 24-25 Haziran’da geleneksel mezuniyet törenleri ve baloları gerçekleştirildi.

Başkent Moskova’da her yıl olduğu gibi etkinliklerin en önemli merkezi Kremlin’di.


Kızıl Meydan’da mezun öğrenciler için önce bir konser, ardından da disko düzenlendi. Mezuniyet kutlamaları görkemli havai fişek gösterisiyle taçlandırıldı. 

“Moskova Nehri’nde yakında yüzülebilecek”




Moskova Nehri’nin temizleme çalışmalarının ardından yüzmeye elverişli hale geleceği açıklandı.

Kudago.com’un haberine göre, Moskova Belediyesi’nden yapılan açıklamada, Moskova Nehri’nin yeni yöntemler kullanılarak, canlı organizmalar yardımıyla temizleneceği belirtildi.

Projenin hayata geçirilmesinin ardından nehrin yüzmeye elverişli hale geleceğini söyleyen yetkililer, başkentteki bazı göllerde de aynı yöntemin kullanılmasının planlandığı bilgisini verdi.

Moskova’da nehir turu keyfi




Moskova’da her ne kadar yaza yağışlar ve düşük sıcaklıklar damga vursa da, başkentin olmazsa olmazı nehir turları güzel havalarda turistleri ve başkent sakinlerini bekliyor.

Moskova Nehri üzerinde tekne gezintisi, Moskova manzarasının tadını çıkarmak için ideal.

Moskova’da devam eden, fiyatları 50 rubleden başlayan indirimli nehir turları hakkında ayrıntılı bilgilere bu linklerden ulaşabilirsiniz:


Efsane ajan Drozdov'un hikayesi




Rus istihbaratının "efsane" ismi Yuri Drozdov 21 Haziran'da 91 yaşında hayatını kaybetti. 

BBC'den Kevin Ponniah, bu ünlü ismin yaşam öyküsünü, "Yuri Drozdov: Sovyet casusları 'Amerikan' yapan adam" başlığı ile kaleme aldı:

"Yuri Drozdov, yurtdışındaki Sovyet casuslar için söylenen ve "yasadışı" olarak tabir edilen bir kişinin eğitiminin 7 yıl kadar sürebildiğini söylemişti.
 

Drozdov'un KGB piramidinin en tepelerinde, Sovyet istihbaratının en gizli ve ünlü programlarını onlarca yıl yöneterek geçen yaşamı 21 Haziran günü 91 yaşında iken sonlandı.

KGB'nin yasadışı programının yöneticiliğini yapan Drozdov'un, bir yasadışıyı göreve hazırlama konusunda herkesten fazlasını bildiği kesindi.

Sovyet ajanları, yabancı topraklara bastıkları andan itibaren, o ülkenin sıradan bir vatandaşı gibi konuşacak, davranacak hatta düşünecek beceriye kavuşturmak onun başlıca göreviydi.

İnternet öncesi çağda ajanlar için kimlik hırsızlığının başlıca mekanlarından biri mezarlıklardı. Amerika Birleşik Devletleri'nde ve diğer ülkelerdeki KGB ajanları, kendileri ile ortalama aynı yaşlarda olan çocukların mezarlarına yönelirlerdi.

Sonrasında bir özgeçmiş yaratılır, bir doğum belgesi basılır. Kiliselere de ölüm kayıtlarının silinmesi için rüşvet verilebilirdi.

Zorlayıcı ve oldukça bütçeli bir süreçti bu. Dahası uzun yıllar göreve hazırlanmış bir "yasadışı" adayı, sonunda "güvenlik" gerekçesiyle atanmayabilirdi.

Örneğin rüyada Rusça konuşmak bir aday için sürecin sonlanması demekti.

Atandıkları ülkelerde diplomatik dokunulmazlık korumasında olan "yasal" ajanların aksine yasadışılar kendi başlarınaydı. Normal işlerde çalıştılar, banliyölerdeki evlerde yaşadılar ve diğer ajanlar için de sürekli hedeftiler.

'Yasadışılarla görüşme yasaktı…Tamamen'

2010 yılında verdiği bir röportajda Drozdov, Batı Almanya üzerinden ABD'ye gönderilen ve çift taklidi yapan iki yasadışı ajanın hikayesini anlatmıştı.

"New York'ta çalıştığım zaman bazen evlerinin oraya gider, pencerelerinden içeri bakardım" diye hatırlıyordu o çifti.

Ama KGB'nin yasadışı programının başı içeri hiçbir zaman girmedi, gizli ajanları ile asla yüzyüze görüşmedi: "Yasadışılarla görüşme yasaktı…Tamamen" diye açıklamıştı bu durumu.

Bu casuslar tarafından elde edilen bilgiler, el altından iletilirdi; kimi zaman radyo yoluyla kimi zaman bir buluşma noktasına bırakılarak…

Drozdov'un sebebi açıklanmayan ölümünü, Rus Dış İstihbarat Servisi, "gerçek bir Rus subayı, iyi bir insan, bilge bir komutandı" ifadeleriyle duyurdu.

Ancak onun hayatının büyük bölümü ve en önemlisi de yönettiği operasyonlarla ilgili detaylar Rusya güvenlik arşivlerinde yer alıyor.

Casuslar Köprüsü

Rusya'nın güvenlik ilişkileri konusunda uzman olan araştırmacı Mark Galeotti, Drozdov'un KGB içinde bir efsane gibi görüldüğünü halen de böyle olduğunu söylüyor.

Yuri Drozdov'un babası Kızıl Muhafızlar olarak bilinen Bolşevik milisler arasında yer alıyordu ve İkinci Dünya Savaşı'nda topçu olarak yer almıştı.

Drozdov, Sovyet ajanlar için kilit önemde olan orduya bağlı bir dil eğitimi kurumundan mezun olduktan sonra 1956 yılında KGB'ye katıldı.

"En ünlü yasadışı" olarak anılan Rudolf Abel'in 1957 yılında New York'ta yakalanması sonrası esir değişimi, 1962 yılında Berlin köprüsünde ABD'li pilot Gary Powers karşılığında gerçekleşmişti.

O dönem Doğu Almanya'da görevli genç bir KGB ajanı olan Yuri Drozdov, değiş tokuşu organize edenlerden biriydi ve bu olay ünlü yönetmen Steven Spielberg'in 2016 yılı yapımı Casuslar Köprüsü (Bridge of Spies) filmine de konu olmuştu.

1975 yılında Çin'deki bir görev sonrası 4 yıl süresince KGB'nin Birleşmiş Milletler'deki tepe yöneticiliğini yaptı ve sonrasında 1991 yılında emekli olana kadar Yasadışı Operasyonlar'ın başı olarak Moskova'da çalıştı. Emekli olduktan sonra da bir danışmanlık şirketi kurdu.

Birçok olayda kilit rol oynadı

Casuslar Köprüsü olarak bilinen olay, Soğuk Savaş döneminde Drozdov'un kilit konumda olduğu tek olay değildi.

1979 yılı Aralık ayında, Afganistan Devlet Başkanı Hafizullah Amin'in devrilmesiyle ve ülkenin Sovyet işgaline uğraması sonucunu doğuran "Afganistan Başkanlık Sarayı Baskını"nda da KGB güçlerinin başındaydı.

Mark Galeotti, Drozdov'u, "bir özel kuvvetler askerinin yetenekleri ile istihbarat örgütü şefinin beyninin birleşimi" olarak tanımlıyor.

Yuri Drozdov'un "elini taşın altına koymak" deyimiyle neyi ifade ettiğini de kendi sözleri anlatıyor:

"Ben NATO Özel Kuvvetleri'ne ya da Amerikan komando eğitim sistemine yüksek puan vermem. Onların özel kuvvetler operasyonundan anladığı 'ellerini kirletmeden' girip çıkmak ki bu bana göre şüpheli bir iş"

Drozdov, yasadışılar için bir kriz anında kullanılmak üzere, "birçok ülkede" gizli casusluk malzemelerinin bulunduğu noktalar bulunduğunu da açıklamıştı:

"Hala oradalar veya değiller. Bu malzemeler dış istihbarat birimleri için başağrısı olmaya devam etsin"

Bu program hakkında, ne kadar kişinin görev aldığı da dahil olmak üzere birçok şey halen bilinmiyor.

Yüzlerce ajan 'düşman' topraklarına yerleştirildi

Yapılan hesaplara göre ise Soğuk Savaş süresince Sovyetler Birliği'nin yüzlerce ajanının "düşman" topraklarına yerleştirildiği düşünülüyor.

Yuri Drozdov'un halefi Vadim Alekseevich Kirpichenko, yasadışı ajanların, "cesaret, odaklanma, kararlılık, acil durumlarda hızla öngörüde bulunabilme, gerilimle başa çıkabilme, yabancı diller konusunda mükemmellik, yabancı ortamlara adaptasyon ve en az birkaç meslekte hayatını kazanabilme" gibi kıstaslarla göreve seçildiğini açıklamıştı.

Ancak adaylarda farklılık yaratan asıl özelliklerin "kelimelere dökmesi zor olanlar, özel yetenek gerektirenler" yani bir başkası olabilme, öz kimliğini unutabilme olarak tanımlanmıştı.

Günümüz dijital dünyasında yasadışı ajanlar eskisi önemlerinde olmasalar da Drozdov'un efsanesinin bir noktaya kadar devam ettiği belirtiliyor.
2010 yılında New York'ta 10 Rus "uyuyan ajan" tutuklanmıştı. Bunlardan bazıları çift olarak yaşıyor ve hatta çocukları bulunuyordu.

Onların hikayesi ABD yapımı The Americans dizisine ilham vermişti.

Diziye konu olan olaydaki uyuyan ajanlar daha sonra, batı istihbaratı için çalıştığı açıklanan 4 Rusla değiş tokuş edilmişti. 

(BBC)