Bilgisayar oyunlarının efsanesi Tetris hala popüler

 

Her yaştan insan Tetris'i bilgisayarlarda, akıllı telefonlarda ve birçok başka cihazda oynamaktan keyif alıyor.

Bu oyun sanki hep bizimleymiş gibi.

Tetris'in nasıl icat edildiğini ve bu oyunun neyle hatırlandığına bir bakalım.

 

Tetris'in Tarihi

Moskova'daki SSCB Bilimler Akademisi'nin bilgisayar merkezinde çalışan sıradan bir Sovyet programcısı olan Aleksey Pajitnov, basit geometrik şekilleri birleştirmeye dayalı bir oyun fikri buldu. Aleksey, pentomino gibi bulmacalardan ve mantık oyunlarından ilham aldı ve bilgisayar için de benzer bir şey yapmak istedi.

Öncelikle Pajitnov, figürlerin ağırlık merkezine göre 90 derecelik açıyla dönmesini sağlayarak figürlerin pozisyonunu değiştiren bir program yazdı. Ancak program o dönemin bilgisayarları için çok ağır geldi ve gerçek zamanlı oyun oynanmasına izin vermedi. Daha sonra Pajitnov, dört kare elemandan şekiller alarak bulmacayı basitleştirdi. Tetris böyle doğdu. İsmi Yunanca "tetra" (dört anlamına gelir) kelimesinden ve Aleksey'in en sevdiği spor olan "tenis" kelimesinden geliyor.

Tetris'in ilk versiyonu Elektronika 60 bilgisayarlarda yazıldı. Bulmaca Sovyet programcıları arasında hemen çok popüler oldu ve onu aktif olarak geliştirmeye devam ettiler. Örneğin Aleksey'in meslektaşı Mihail Potemkin, Elektronika-60 bilgisayarında oyunun hızını optimize etti. Pajitnov, basit görünen oyununun Bilimler Akademisi çalışanları arasında ne kadar çabuk yayıldığına şaşırmıştı. Ancak o, bu fırsatı değerlendirip, o dönem popüler bir bilgisayar olan IBM PC'ye taşıyarak herkesin kullanımına açmaya karar verdi.

Çok geçmeden Tetris Moskova'nın her yerinde oynanmaya başlandı. Ancak ticari başarı büyük ölçüde bilim merkezinin müdürü Viktor Bryabrin sayesinde gerçekleşti. Oyunu çok beğenmiş ve demo versiyonunu Macaristan Sibernetik Laboratuvarı'na göndermiş. Macar programcılar Tetris'i Apple II ve Commodore 64 platformlarına taşıdılar. Kısa sürede Batılı şirketler oyunu öğrendiler ve oyunla ilgilenmeye başladılar. Böylece 1986 yılında Tetris'in dünya çapındaki yürüyüşü başladı.

Ancak asıl atılım 1989 yılında Tetris'in Nintendo Game Boy oyun konsoluna çıkmasıyla gerçekleşti. O dönemde Nintendo, Game Boy'u piyasaya sürmeyi planlıyordu ve konsolu tanıtmak için hit bir oyuna ihtiyacı vardı. Game Boy'un popülerliğine katkıda bulunan ve aynı zamanda büyük ilgi gören oyun Sovyet oyunuydu.

 

Hukuk savaşları

Tetris'in tarihi aynı zamanda bu popüler oyundan para kazanmak isteyen çok sayıda şirketin perde arkasında verdiği mücadelenin de hikayesidir. Sorunlar, Sovyetler Birliği'nde ve ötesinde fikri mülkiyet hakları ve lisanslama konusunda yaşanan karmaşıklıklardan kaynaklanıyordu.

SSCB'de fikri mülkiyet konusunda açık bir mevzuat yoktu; her şey devletin malı sayılıyordu. Yani Pajitnov Tetris'i yarattığında oyunun mülkiyetini iddia edemedi. Tüm haklar Sovyet Bilimler Akademisi'ne, ardından da dış ticaret birliği Elektronorgtekhnika'ya devredildi.

Bu derneğin uluslararası lisanslama konusunda deneyimi yoktu, bu da yanlış anlamalara ve anlaşmazlıklara yol açtı. Örneğin, İngiliz Andromeda şirketinin başkanı Robert Stein, Tetris'in haklarını satın almaya karar verdiğinde, Sovyetler Birliği ile müzakerelerin kesinlikle uzayacağı söylenmişti. Böylece Macar geliştiricilerden oyunun Commodore ve Apple sürümlerinin haklarını satın aldı ve Rus yazarları atlayarak oyunu ABD'de satmaya başladı. Tetris'in yaratıcısının, projesinin yurt dışında bu kadar popüler olduğunu öğrendiğinde itiraz etmeyeceğinden emindi.

Nitekim Pajitnov ve meslektaşı Dmitri Pavlovski, Tetris'in Batı'da dağıtımı için İngiliz şirketi Andromeda ile gönüllü bir anlaşma imzaladılar. Ancak Elektronorgtekhnika'ya bu anlaşma bildirilmeyince oyunun hakları konusunda anlaşmazlıklar yaşandı. 80'lerin sonu ve 90'ların başında bu tür tartışmalar çok yaşandı. Örneğin Nintendo ve Atari Games, Tetris'in arcade versiyonunu yaratma hakları konusunda hukuki bir mücadele içindeydiler. Aynı zamanda her iki şirket de bu oyunu başarıyla ticarete döküyordu.

Ayrıca, birçoğu ücretsiz olan çok sayıda Tetris klonu ortaya çıktı. Böylece Spectrum Holobyte ve Mirrorsoft, grafikleri geliştirerek, ses ve "Rus havası" ekleyerek kendi Tetris versiyonlarını yayınladılar - Yuri Gagarin, programın arka plan ekran koruyucularında göründü. Klonlar orijinal oyunun satışlarını baltaladı ve gelir kaybına yol açtı.

Bağımsız analistler, 1989-1992 yılları arasında 30 milyondan fazla Game Boy satıldığını ve her cihaza Tetris yüklendiğini tahmin ediyor. Ancak bu durum Aleksey Pajitnov'a herhangi bir gelir sağlamadı. Yıllar süren davalar ve anlaşmazlıkların ardından Tetris'in hakları ancak 1996 yılında Pajitnov tarafından kurulan Tetris Şirketi'ne satıldı. O tarihten bu yana oyunun hakları The Tetris Company tarafından yönetiliyor ve oyunun klonlanması ve izinsiz kullanımı engelleniyor.

 

Tetris'in Kültürel Fenomeni

Tetris, eski bilgisayarlardan oyun konsollarına ve akıllı saatlere kadar akla gelebilecek her platformda karşımıza çıkan kültürel bir fenomen haline geldi. Oyunculara oyunun hem klasik versiyonu hem de ek özellikler, mükemmel grafikler ve seslerle donatılmış modern versiyonu sunuluyor. 

Tetris eSpor yarışması CTWC düzenleniyor . COVID-19 salgınına rağmen Tetris şampiyonaları 2020 ve 2021 yıllarında da düzenlenmeye devam etti. Örneğin 2020 yılında Klasik Tetris Dünya Şampiyonası çevrimiçi turnuvası düzenlendi ve 2021 yılında Brezilya'da 11. yıllık Tetris Şampiyonası düzenlendi.

Oyun çok sayıda bilimsel araştırmanın ve kitabın konusu olmuştur. 2021 yılında Pajitnov'un eserine adanmış uzun metrajlı bir film bile gösterime girdi. Bilim insanları Tetris'in insan beyni ve bilişsel yetenekler üzerindeki etkilerini inceledi. Oyunun dikkat, hafıza ve uzamsal düşünme becerilerini geliştirmeye yardımcı olduğu ortaya çıktı.

Psikologlar, bir kişinin bir aktiviteye o kadar fazla dikkat ve zaman ayırması ki, bu aktivitenin karakteristik görüntülerini rüyalarında, düşüncelerinde ve gerçek dünyada görmeye başlaması olgusuna oyun adını verdiler. "Tetris sendromu" ilk olarak 1994 yılında Wired dergisinde "Tetris'teki Beyniniz" başlıklı bir makalede ele alındı.

Oyun insanları bir araya getirdi. Örneğin Hollanda'daki Delft Teknoloji Üniversitesi'ndeki öğrenciler, 96 metre yüksekliğindeki bir binanın her odasının pencere pervazına renkli lambalar yerleştirdiler ve daha sonra bunları açıp kapatmaya başlayarak düşen blokların hareketini simüle ettiler. Yapım süreci her katta 10 oda bulunan 15 kattan oluşuyordu. Sanki bütün ev Tetris oynuyormuş gibiydi.

Tetris yeni teknolojilere ve platformlara uyum sağlamaya ve gelişmeye devam ediyor. Oyun, ilk çıktığı günden bu yana popülerliğini kaybetmemiş ve her yaştan oyuncunun ilgisini çekmeye devam ediyor. Tetris'in modern versiyonları ve uyarlamaları, klasik oyun tarzıyla yenilikçi yaklaşımların bir arada yürüyebileceğini kanıtlayarak, bu ikonik oyunun uzun ömürlü olmasını sağlıyor.

 

Tetris hakkında ilginç gerçekler

Tetris'in ilk versiyonu, Elektronika-60 mikrobilgisayarının grafiksel bir arayüzü olmaması nedeniyle metin tabanlıydı. Her blok köşeli parantez içinde bir boşluktu.

Klasik Tetris'e eşlik eden müzik, video oyunlarının en bilinen melodilerinden biri haline gelen Rus şarkısı "Korobeiniki"den esinlenmiştir .

1993 yılında Rus kozmonot Aleksandr Serebrov, Mir uzay aracına Tetris'li bir Game Boy ile bindi. Böylece Tetris uzayda oynanan ilk bilgisayar oyunu oldu .

Tetris'in farklı platformlar için 200'den fazla lisanslı versiyonu bulunmaktadır.

İngiliz Faith Chopdat, uçakta Tetris oynadığı ve uçuş görevlilerinin uyarılarına rağmen durmayı reddettiği için dört ay hapis cezasına çarptırıldı .

Tetris, 2007 yılında Dünya Video Oyunu Onur Listesi'ne girdi.

Oyunun tüm versiyonlarının toplam satışları 500 milyon kopyaya ulaştı

2010 yılında Guinness Dünya Rekorları Tetris'i "tüm zamanların en iyi bulmaca oyunu" olarak nitelendirdi.

2010 yılından bu yana her yıl düzenlenen Klasik Tetris Şampiyonası (CTWC), dünyanın dört bir yanından en iyi oyuncuları bir araya getiriyor.

Tetris, 2007 yılında Dünya Video Oyunu Onur Listesi'ne girdi.