Şu ünlü 'Rus ruhu'

Cenk Başlamış

Kaynak: http://medyagunlugu.com/

Pek çok ulus diğerlerinden farklı, özgün ve üstün olduğuna inanır ama bu konuda Rusları ayrı bir yere koymak gerekir.

Devlet Başkanı Vladimir Putin’in geçenlerde yaptığı tanıma bakılırsa, “Rusya sadece bir ülke değil, zengin gelenekleri, çok kimlikli karakteri, sayısız kültür ve inancı sayesinde farklı bir uygarlıktır.”

Putin’in bu sözleri aslında, 1 Temmuz’da yapılacak anayasa değişiklikleriyle ilgili referandum öncesinde korona salgını ve ekonomik sıkıntılar nedeniyle yorgun ve bıkkın düşen halka moral vermeyi amaçlıyordu.

Ancak Rusya’nın ve Rusların diğer tüm ülkelerden ve uluslardan farklı olduğu iddiası yeni değil, hatta yüzyıllar öncesine dayanıyor.

Rusya ile biraz ilgisi olanların yakından bildiği bir dörtlük vardır:

“Rusya akılla anlaşılamaz
arşınla ölçülmez
kendine hastır
Rusya'ya sadece iman edilir…"

Dörtlük 1800’lerde yaşamış Rus şair ve diplomat Fyodor Tyutçev’e (manşet fotoğrafında solda) ait.

Bu öyle bir dörtlük ki, ilk bakışta yergi içerdiği izlenimi bırakıyor ama aslında Rusya'nın, "akılla, mantıkla anlaşılamaz, çözülemez, başkalarına benzemez" kimliğine vurgu yapıyor.

Bu tanım yüzyıllardır Rusların kendileriyle övünmek için söylediği "Rus ruhu"nda bayraklaşan, somutlaşan bir söze dönüştü. 

Bir ülkenin akılla çözülememesi, özellikle kendi ülkelerinde akılcılığın hakim olduğu Batılıların anlamakta güçlük çektiği bir durum.

Onlar için ne kadar anlaşılmaz bir şeyse, Ruslar için de o kadar gurur kaynağı.

Örneğin, bir yabancı Rus arkadaşına Rusya’da anlayamadığı, kavramayamadığı şeyler olduğunu söylese kendisine hemen bu dörtlük hatırlatılır. Zaten Ruslara göre, bir yabancı Rusya’yı kesinlikle anlayamaz çünkü “dünya bir yana Ruslar bir yanadır, onlar başka, bambaşkadır...”

Bu durumla karşılaşan bir yabancı ister istemez ya aşağılık kompleksine kapılıyor ya da “Nasıl yani, Ruslar uzaylı mı” diye tepki gösteriyor.

Ama tabii ülkelerine eleştirel bakan Ruslar da yok değil.

Bunlardan biri de, Tyuçev’le aşağı yukarı aynı zamanlarda yaşamış filozof Pyotr Çaadayev. (manşet fotoğrafında sağda)

Bakın o ne demiş?

“Bazen bana öyle geliyor ki, Tanrı Rusları diğer halklara nasıl yaşamamaları gerektiğini göstermek için yarattı. Rusya toplumunun kimliği hiçbir zaman olmadı. Yok. Olmayacak da. Zaten gerek de yok. Tıpkı Rusya gibi halkı da dünyaya bir ders olarak varlığını sürdürüyor.”

Haliyle o zamanlar bu sert sözleri söylemenin bir bedeli vardı.

İmparatorluk Çadaayev’i “deli” ilan etti ve eserlerini yasakladı.

Tyuçev mi haklı yoksa Çadaayev mi?

Galiba Rusya'ya uçlardan bakan ikisi de haksız..