Rus şiirinin serüveni

Ataol Behramoğlu

Kaynak: Dünya Şiir Antolojisi (2. Cilt) / Pozitif Yayınları

Rus dilinin sözlü yaratıcılık ürünlerinin yazıya geçirilmesine ancak XVIII. yüzyılın ikinci yarısında başlanmış, bu gecikme nedeniyle Slav oymaklarının Hıristiyanlık öncesi sözlü yaratıcılık ürünlerinden hemen hemen hiçbir şey günümüze ulaşamamıştır.

Yazılı Rus edebiyatının başlangıcı ise XI. yüzyıla uzanmaktadır. XII. yüzyıl ürünü "igor Alayı Destanı" önemli bir şiirsel belgedir.

Rus şairleri XVIII. yüzyıla kadar hece ölçüsüyle yazmışlar, XVIII. yüzyılda V. K. Trediakovski (1703-1768) ve M. V. Lomonosov (1711-1765) Rus diline özgü koşuku örnekleyerek bu şiirin yönünü belirlemişlerdir.

Klasik şiirin önemli ustası Gavrila Derjavin (1743-1816), toplumsal içerikli şiirleriyle Aleksandr Radişçev (1749-1802), fabl ustası İvan Krilov (1769-1844), romantizmin ilk temsilcisi Vasili Jukovski (17831852) Puşkin öncesi Rus şiirinin belli başlı temsilcileridir.

Aleksandr Puşkin (1799-1837) yalın ve sağlam şiir dili ve konu zenginliğiyle modern Rus şiirinin büyük kurucusudur.

Mihail Lermontov (1814-1841) devrimci romantik şiirleriyle, Fyodor Tyutçev (1803-1873) yapıtının felsefi derinliğiyle, Afanasi Fet (1820-1892) lirizm ustalığı ve Nikolay Nekrasov toplumcu, halkçı şiiriyle (1821-1878) xıx. yüzyılın en önemli şairleridirler.

xx. yüzyıl Rus şiiri simgecilik akımıyla önemli bir atılım yapmış, Valeri Bryusov, Aleksandr Blok vb. modern şairler bu akım içinde yer almışlardır.

Akmeist akım içinde Nikolay Gumilyov, Anna Ahmatova seçkin ürünler vermiş, fütürist akım içinde de Velimir Hlebnikov, Vladimir Mayakovski gibi büyük çağdaş şairler yetişmiştir.

1920'li ve 30'lu yılların başkaca önemli şairleri arasında Sergey Yesenin, Boris Pasternak, Marina Tsvetayeva, Osip Mandelştam biçim arayışları, içerik derinliği, dilsel başarıları ve tema çeşitliliğinde çağdaş Rus şiirinin ulaştığı yüksek düzeyin seçkin temsilcileridir.

30'lu ve 40'lı yıllarda savaş, devrim temaları, felsefi konular, halk şiiri ve yaratıcılığına ilgi gözlemlenmiş, Mihail İsakovski, Aleksandr Tvardovski, Nikolay Zabolotski, Leonid Martinov gibi önemli çağdaş ustalar bu yıllarda belli başlı ürünlerini vermişlerdir.

50'li ve 60'lı yıllarda Rus şiiri Boris Slutski, Yevgeni Vinokurov, Yevgeni Yevtuşenko, Anndrey Voznesenski, Bella Ahmadulina ile modern arayışları, insanın güncel ve felsefi sorunlarını bağdaştıran ürünler vermiştir.

Günümüz Rus şiirinde klasiğe, ulusal ve halksal geleneğe dönüş de etkili bir akım olarak kendini duyurmakta, bu eğilimler Slavcı, dar anlamda ulusalcı özellikler de taşımaktadır.