Valyat' duraka

 

Valyat' duraka

Rusça 'aptalmış gibi davranmak'.

“Valyat' duraka” (Валять дурака), “aptalı oynamak”, "anlamıyormuş gibi yapmak", "farkında değilmiş gibi davranmak", “hiçbir şey yapmamak”, “yararsız bir şey yapmak” anlamına gelen bir Rus deyimidir.

Bizdeki “aptala yatmak” deyiminin, yani “aptalmış gibi davranmak” ifadesinin uyduğu düşünülebilir.

Bu, aynı zamanda bildiğimiz bir işten kaytarma hilesidir.

“Valyat' duraka” ifadesinin tam çeviri anlamıyla karşılığını bulmak çok zordur, ama denersek pek de mantıklı olmayan bir şey elde ederiz: “aptalı yuvarlamak”.

Aptal (Rusça: Durak) nereden geliyor?

Bu deyimin kökenleri belirsizdir. En popüler görüş, buradaki "durak"ın, modern Weeble'a benzeyen, geleneksel bir Rus çocuk oyuncağına atıfta bulunduğudur.

Weebles, 1971 yılında ABD'li oyuncak şirketi Hasbro tarafından piyasaya sürülen ve şu anda Playskool markası altında pazarlanan bir dizi çocuk roly-poly oyuncaktır.

Bizde bu oyuncağın benzeri “hacı yatmaz” diye bildiğimiz oyuncaktır.

Bunlar eski Rusya’da başlangıçta Van'ka-Vstan'ka (Van'ka Kalk!) veya "Van'ka Durak" (Van'ka Bir Aptal) olarak adlandırılıyordu; burada Van'ka, erkek ismi Ivan'ın gayri resmi bir kısaltmasıdır.

Doğal olarak, bir tombul bebeği yatırmaya (valyat') çalışmaktan daha aptalca ve işe yaramaz bir şey bulmak zordur, çünkü her zaman tekrar dik duracaktır.

Aynı kökenden gelen, eş anlamlısı olan “valyat' Van'ku” adında bir deyim daha vardır, ancak bu daha nadir kullanılır ve daha çok günlük konuşma dilindedir. 

Rus tarzı mı?

Ünlü Rus yazar Aleksandr Genis bir keresinde, "anlamamış gibi yapmak", "aptalmış gibi yapmak" anlamına gelen "valyat' duraka"nın birçok ulusal Rus davranış özelliğinden biri olduğunu söylemişti:

"Bu tuhaflık, Rus ulusal mizacına, bir yabancının zor anlayabileceği tüm vahşi özgünlüğünü verir: Rusya'daki insanlar genellikle bir şeyleri anlamamış gibi yaparlar. Muhtemelen bu bir gelenektir.

Bazen bilmiyormuş, anlamamış gibi yapmak kişiyi cezadan kurtarabilir.

Öyle ya sadece "akıldan eksik olanlar", aptal insanlar cezadan ve müeyyide uygulayacak yetkililerden korkmaz.