Kavalalı isyanında ilginç iddia

Fuad Seferov

Kaynak: http://www.medyagunlugu.com/

Rus tarihçi Prof. Dr. Galina Grebenşikova, Osmanlı İmparatorluğu'nu zor duruma düşüren Kavalalı Mehmet Ali Paşa isyanı sırasında Rusya'nın tutumuyla ilgili olarak şimdiye kadar bilinenin dışında bir iddia ortaya attı.

Arşiv belgelerini kaynak gösteren Grebenşikova, 1831 yılında başlayan isyan döneminde Osmanlı'ya askeri yardım önerisinin bizzat Rusya'dan geldiğini söyledi.

Rus basınına konuşan Grebenşkikova, Mısır Valisi Mehmet Ali Paşa'nın Padişah II. Mahmud'la arasında baş gösteren anlaşmazlıkları sonucu Osmanlı'ya karşı ayaklandığını ve oğlu İbrahim Paşa komutanlığındaki askeri güçlerin İstanbul'a ilerlemeye başlattığını hatırlattı. Mısır donanmasının da denizden saldırıya geçmeye hazırlandığını belirten Rus tarihçi, Paşa'nın amacının Osmanlı'yı yıkmak ve yerine Fransa "kuklası" bir devlet kurmak olduğunu söyledi.

Rusya Dışişleri, Rusya Devlet Askeri Tarihi ve Rus Devlet Deniz Donanması arşivlerinde konuyla ilgili araştırma yaptığına işaret eden Prof.Dr. Grebenşikova şunları söyledi:

"Bu arşivlerde konuyla ilgili belgeleri inceledim. Doğrusunu söylemek gerekirse benden önce kimse nedense Rusya Donanması'nın Mısır'ı durdurmak için bölgeye yaptığı operasyon planlarını incelememiş... Bazı tarihçilere göre Osmanlı Padişahı II. Mahmud, dönemin Rus çarı I. Nikolay'dan askeri yardım isteğinde bulunmuş. Oysa Padişah önce İngiltere'den yardım istedi. Fakat İngiliz Kralı 4. William İrlanda'yla ilgili iç sorunları gerekçe göstererek bu isteği kibarca reddetti. İşte tam o sırada 1.Nikolay, II.Mahmud'a askeri yardım önerisinde bulundu. Padişah hemen yanıt vermedi. Muhtemelen Rusya gibi aslında dost olmayan bir ülkenin Osmanlı topraklarındaki askeri gücünün kalıcı olmasından endişe ediyordu."

Rus akademisyene göre Çar, Padişah'ı ikna edebilmek için iyi Türkçe bilen General Nikolay Muravyov'u İstanbul'a gönderdi. I. Nikolay II Mahmud'a yardım etmek istiyordu çünkü Osmanlı'nın yıkılması durumunda Rusya'nın doğu sınırlarında kaos yaşanmasından korkuyordu, yani bölgede statükonun korunmasından yanaydı.

Grebenşikov, "İsyancıların saldırı tehlikesini gören Padişah sonunda Rusya'nın askeri yardımına yeşil ışık yaktı. Bunun üzerine Rusya, Amiral Mihail Lazarev yönetimindeki donanmasını İstanbul kıyılarına gönderdi" dedi.

Prof. Dr. Grebenşikova'ya göre, Türk askerleri Rus donanmasını ziyaretler yaptı, Rus denizciler de kıyıya çıkarak şehri gezdi, II. Mahmud üst düzey Rus komutanlara çeşitli hediyeler gönderdi ve iki ülke askerleri arasında kısa zamanda dostluk ilişkileri kuruldu.

Rusya'nın yardımı üzerine Mısır donanması çekilmek zorunda kaldı ve sorun böylece çözülmüş oldu, 1833 yılında iki ülke arasında Hünkar İskelesi Antlaşması yapıldı. 

Rus akademisyen, "Ama İngiliz diplomasisinin çabalarıyla güzel ilişkiler 1841 yılında sona erdi çünkü İngiltere, Karadeniz'in Ruslarla Türklerin ortak gölüne dönüşmesini kesinlikle istemiyordu" dedi.

Türk tarihçiler, Kavalalı isyanı sırasında II. Mahmud'un Rusya'dan yardım istediğini yazıyor. Grebenşikov ise bu konuda tam tersi bir iddiayı gündeme getirmiş oldu.

Resim: II. Mahmud, Türk-Rus birliklerini denetliyor.