Taksi

Metin Uçar

 

Modern şehirlerin popüler taşıma aracıdır taksi. Diğer taşıtlardan ayırt edilebilmeleri için sarıya boyanır, üzerine taksi levhası asılır vs vs. Bir zamanlar pencere hizasına çizilen damalı şeritler vardı. Hep merak ederdim bunu nasıl boyuyorlar diye. Cevabını Malatya’da kaportacılık yapan bir akrabamın tamir atölyesinde bulmuştum. Boyası biten taksinin damalı şeridi yapılacaktı. E, ben fırsatı kaçırır mıyım? Uzaktan izliyorum. Boyama işini yapacak olan akrabam cebinden bir kağıt yığını çıkarıyor. Bunlar bizim okul yıllarında ders kitaplarının ve defterlerinin üzerine yapıştırdığımız etiketler. Hani şu adınızı, soyadınızı, hangi dersin kitabı olduğunu falan yazdığınız etiketler. Velhasıl bu etiketle dama kareleri hesabı arabaya yapıştırılıyor. Üzerine siyah boya geçiliyor. Kuruduktan sonra etiketleri çıkarıyorsunuz ve işte taksi hazır. Hem de dama şeritli.

Bugün bu dama şeridin nereden çıktığını öğrendim. Bu bilgi beni önce Rusya’ya oradan da ABD’ne götürdü. Rusya İmparatorluğu’nun Smolensk şehrinde yaşayan, Yahudi bir ailenin 19 yaşındaki çocuğu Zalman Tamarkin 1912’de ABD’ne göç eder. Göçmen dairesinde çalışan birinin verdiği 25 USD para ile ABD’ne giren Zalman, Moris Markin adını alır. Chicago’da terzilikle başlayan hayatı Markin Automobile Body adlı büyük bir otomobil işletmesinin sahipliğine kadar gider. Moris bununla da yetinmez. Kısa bir süre sonra Mogul marka kamyon üreten Commonwealth Motors’u satın alır. Bu şirket ABD’nin büyük taksicilik şirketi Checker Taxi için otomobil üretmekteydi. O yıllarda yeni kurulmuş olan Yellow Cab Company aniden popüler olmuştu. Moris yeni iş alanının burada olduğunu hemen anlar. 1937’de Checker Taxi’nin sahibi olduğunda bütün taksilerin sarı renkli olmasını ister. Ancak rakip şirketten ayırt edilmek için bir belirtece ihtiyacı vardır. Moris oto yarışlarını çok seven biriydi ve bu belirteci oto yarışlarında finişi simgeleyen bayraktan alır. Zaten bu finiş bayrağı Checker’in logosunda da bulunmaktadır. Böylece tüm Checker taksileri boydan boya dama şeritle işaretlenir. ABD’nin büyük işletmelerinden olduğu için damalı şerit daha sonra diğer taksi işletmeleri tarafından da kullanılmaya başlanır. Bu işaretleme 1947’de Sovyetler Birliği’nde de kullanılmaya başlanır.

İnsanın bu Ruslar nereye gitsek karşımıza çıkıyorlar diyesi geliyor. Ama öyle!