9 Mayıs Zafer Günü: Tarihten bugüne süren ayak sesleri

 

Kaynak: https://turkrus.com/

 

9 Mayıs Zafer Günü, SSCB'den bugüne, yalnızca tarihte kazanılmış bir askerî zaferin yıldönümü değil; aynı zamanda milyonlarca insanın hayatını etkileyen bir dönemin kapanışı ve halkların direniş gücünün kutlandığı bir anma olarak vitrine çıkıyor. Ruslar için bu gün, "geçmişin acılarını ve fedakârlıklarını unutmadan, barışın kıymetini hatırlamak; tarihî mirası sahiplenerek gelecek nesillere aktarmak için güçlü bir sembol" sayılıyor.  İşte bu tarihi güne dar bazı ilginç notlar:

1. Zafer ilanı radyo kulisinde başladı

Almanya'nın teslim olduğu 8 Mayıs 1945 gecesi, Sovyet halkı henüz resmi duyuru yapılmadan zaferi öğrendi. Ünlü spiker Yuri Levitan, bir radyo çalışanının sohbetinde duyduğu bilgiyi hızla yayarak milyonlara ulaştırdı. Böylece, resmi açıklamadan önce halk zafer haberini kulaktan kulağa duymaya başlamıştı.

2. 9 Mayıs tarihi saat farkı nedeniyle seçildi
Almanların teslimiyet belgesi Avrupa saatiyle 8 Mayıs’ta  imzalandı. Ancak Moskova’da o sırada gece yarısı geçmişti. Bu nedenle Stalin, zaferin 9 Mayıs olarak anılmasını uygun gördü. Bu tarih seçimi, sadece teknik değil, aynı zamanda sembolik bir tercihti.

3. “Zafer” kelimesi adeta bir ulusal simgeye dönüştü
Savaştan sonra “Zafer” kelimesi, sokak isimlerinden ürün markalarına kadar Sovyet yaşamının birçok alanında yer aldı. “Zafer” adını taşıyan bira, çay, sabun gibi günlük ürünler üretildi. Bu sözcük, halkın yeniden doğuşunu ve ortak gururu temsil ediyordu.

4. İlk zafer geçidinde Nazi bayrakları yere atıldı
24 Haziran 1945’teki ilk Zafer Geçidi’nde Sovyet askerleri Nazilere ait ele geçirilmiş bayrakları yere atarak üzerinden geçti. Bu tören, yalnızca bir zafer kutlaması değil, ideolojik bir kararlılığın da sembolüydü.

5. Kızıl Meydan neden zaferin simgesi?
Kızıl Meydan, Rusya tarihinde hem politik hem kültürel bir merkez olarak kabul edilir. Çarlık döneminden Sovyetler Birliği’ne, oradan bugünkü Rusya’ya kadar tüm önemli olaylar bu meydanda yankı bulmuştur. Zafer Geçidi'nin burada yapılması, bu hafızanın sürekliliğini gösterir.

6. Geçit töreni: güç gösterisi mi, tarihsel bir ritüel mi?
Her yıl düzenlenen askerî geçit töreni, Moskoca açısından sadece askeri gücün sergilendiği bir gösteri değil; aynı zamanda geçmişe saygı, bugüne birlik mesajı ve geleceğe yönelik tarihsel bir anlatıdır. Her bir birlik ve araç, ulusal hafızada belirli bir anlam taşır.

7. “Ölümsüz Alay” nasıl ortaya çıktı ve neyi temsil eder?
“Ölümsüz Alay” (Бессмертный полк) hareketi, ilk kez 2012 yılında Sibirya’daki Tomsk şehrinde üç gazeteci tarafından başlatıldı. Amaç, savaşta hayatını kaybeden akraba ve yakınları anmak, isimlerinin unutulmamasını sağlamaktı. Kısa sürede Rusya'nın dört bir yanına yayılan bu yürüyüşlerde insanlar 9 Mayıs’ta sokaklara çıkarak sevdiklerinin fotoğraflarını taşır. Resmî törenlerin ötesine geçen bu sivil girişim, toplumsal hafızanın güçlü bir ifadesine ve nesiller arası bağın simgesine dönüştü.

8. Zafer Trenleri cepheyi evlere bağladı
Savaşın hemen ardından, cepheden dönen askerleri taşımak için “Zafer Trenleri” adı verilen özel seferler düzenlendi. Bu trenler bayraklar ve zafer sloganlarıyla süslendi, yolcularıysa büyük bir coşku ve gururla karşılandı.

9. Zafer Günü’nün müziği filmlerden çıktı
Sovyet coğrafyasında yaygın olan “Zafer Günü” şarkısı, aslında 1975 yılında bir film için bestelendi. Ancak halkın yoğun ilgisi sayesinde resmî törenlerin vazgeçilmez parçası haline geldi ve adeta ikinci millî marş gibi kabul görmeye başladı.

10. Geçmişten bugüne Zafer Günü’nün anlamı derinleşti
Savaş sonrası yıllarda çeşitli şekillerde anılan Zafer Günü, 1965’te resmî tatil ilan edilerek kutlamaların merkezi haline geldi. Bugün, yalnızca bir tarih değil; halkın fedakârlığını, birlik ruhunu ve tarih bilincini yansıtan derin bir anma günüdür. Ayrıca Rusya'nın uluslararası kamuoyunda "güç gösterisi" yaptığı Kızıl Meydan törenleriyle de bugünün apayrı bir anlamı var.