Maria
Popova
Kaynak:
https://oggito.com/
Kurt Vonnegut’a göre iyi öykü yazmanın başlıca kuralı
şudur: “Size tamamen yabancı bir insanın zamanını öyle bir şekilde kullanın ki
zamanını boşa harcamadığını hissetsin.”
Psikolog Jerome Bruner öykü yazmaya dair fikirlerini
paylaştığı denemesinde şöyle der: “İyi bir hikâye ve iyi biçimlendirilmiş bir
argüman farklı türlere aittir. İkisi de birini ikna etmek için kullanılabilir,
ancak ikna etmeye çalıştığı şeyler birbirinden çok farklıdır: Argümanlar
gerçekliğine inandırmaya çalışırken öyküler gerçeğe benzerliğine inandırmaya
çalışır.” Öyleyse okurun zamanına değecek, gerçekçi öyküler yazmak için ne
yapmak gerekir?
Anton Çehov’un ağbisi Alexander’a yazdığı mektuplardan
birinde ele aldığı konu buydu. 10 Mayıs 1888 tarihli mektupta mükemmel bir öykü
yazmak için gerekli altı özellikten söz ediyor:
1. Politik, sosyal ya da ekonomik niteliğe sahip uzun
sözlerin olmaması.
2. Tamamen objektif olmak.
3. İnsanların ve objelerin gerçeğe uygun tasvir edilmesi.
4. Sözü kısa tutmak.
5. Cesaret ve özgünlük: Klişelerden kaçınmak.
6. Şefkatli olmak.
Birbiriyle çelişmektense birbirini tamamlayan şefkatli ve
objektif olma niteliği, gerçeği yansıtırken farklı bakış açıları ile empati
kurmayı göz önünde bulundurmaya dikkat çekiyor. Bu yalnızca Çehov’un değil,
birçok iyi hikâye anlatıcısının önemli bir özelliği.
Çehov bahsettiği altı kuralın hepsinden faydalandı. Mektubu
yazdığı yıl, öykü derlemesi At Dusk (Alacakaranlıkta) Puşkin Ödülü’nü
kazandı. Puşkin de hikâyelerini anlatmak için Çehov’unkine benzer bir
felsefeden yararlanıyordu. Ona göre iyi bir oyun yazarı aşağıdaki özelliklere
sahip olmalıydı:
“Bir görüş, tarafsız olmak, tarihçinin politik zekâsı,
içgörü, canlı bir hayal gücü. Önyargıya ya da yerleşmiş düşüncelere kapılmamak.
Özgürlük.”
Çeviren:
Aslı İdil Kaynar
(Brainpickings)
Hiç yorum yok:
Yorum Gönder