Lakapçılık

Metin Uçar

 

Böyle bir kelime yoksa icat eden ben olayım. Malum havalar soğuma eğiliminde ve kışın emareleri aniden bastırabilir. En belirgin emare tabii ki kar!. Kar yağmaya başladı mı belediyenin de etekleri tutuşur. Çünkü bu şehir sokaklarından toplanmayı bekleyen tonlarca kar demektir. İşte bu işte kullanılan bir araç var. Ruslar ona kollu yükleyici diyor. Ancak ben onu ‘kapitalist’ olarak biliyorum. Neden mi? 90’lı yıllarda bir proje müdürümüz vardı: Tuna bey. Bu araca kapitalist adını veren de oydu. O zamanlar henüz komünist sistemde olduğumuz için sohbet ettiğimiz Ruslar şaşırıp kalırlardı. ‘Neden kapitalist?’ diye. Tuna beyin cevabını ne kadar anlayabiliyorlardı bilmem ama bizim için her şey çok açık idi. Tuna böyle şöyle derdi: ‘Kapitalizm de tıpkı bu araç gibi ‘hep bana, hep bana’ der!’.

Lakap takma ya da lakapçılık Rusların çok sevdiği bir şeydir. Acaba bu konuda ne kadar ileri gitmişlerdir diye merak ettim. Karşıma tonlarca lakap çıktı. Tabii hepsini buraya yığıp sizi sıkmak niyetinde değilim. Oturdum kendimce bir eleme yaptım. Birinci grupta Rusların Sovyet liderlerine taktıkları lakapları, ikinci grupta ise taşıt araçlarına taktıkları lakapları size anlatacağım. Aslına bakacak olursanız lakap takılmayan hiçbir şey yok gibidir.

Sovyet döneminde liderlere takılan lakaplar o kişinin hem kişisel özelliklerini hem de yaptığı işleri yansıtırdı.

V.İ. Ulyanov (Lenin)

Vladimir İlyiç kendine isim takan az sayıdaki liderlerden biridir. Kendisine seçtiği Lenin ismiyle tüm dünyada bilinir. Sonradan isim haline dönüşen bu lakap 1914 yılında Lena nehri kıyısında, altın arama işinde çalıştırılan işçilerin grevi sırasında açılan ateş ile hayatını kaybeden 170 işçinin anısına seçilmiştir. Lenin’in diğer lakapları: İlyiç, Lenin deder, Vovka (Vladimir), Lukiç, Starik (Yaşlı adam), Petroviç, Lısıy (Kel).

İ.V. Cugaşvili (Stalin)

İosif Vissarionoviç Cugaşvili’yi çoğunlukla Koba diye çağırırlardı. Koba, Robin Hood benzeri bir roman kahramanıydı. Proletarya liderini kendine örnek alarak ‘Stalin’ adını seçmiştir. Stal Rusça çelik anlamına gelir. Stalin, Lenin’in yaptığı gibi buna ‘in’ ekleyerek ismini yaratmıştır. Sıradan halk arasında uzun yıllar Halk türkülerinin kalbi olarak anılmıştır. Daha sonra ona verilen lakaplar arasında bakın neler var: Korkunç Yosü, Duşegubka (can alan, katil), Ryabıy (dalgalı), Gutalinşik (Ayakkabı boyacısı), Tarakan (Kalorifer böceği), Rıjiy (Kızıl).

N.S. Hruşşev (Hruşşov diye okunur)

Ona takılan isimler Hryak (domuz), Hruşş, Kolhoznik (Kolhozcu), Nikita Kukuriznik (Mısırcı Nikita).

L.İ. Brejnev

Ona Patomki zırhlısı ya da çağlara bedel İlyiç derlerdi. Ülkenin başına geçtiğinde ise Yönetici olarak adlandırılmaya başlanır. Halkın en çok sevdiği lakaplarından biri İki kere Sovyetler Birliği İlyiç’i idi. Bu tuhaf adı madalyalara olan merakından almıştı. 

Y.V. Andropov

Ona Çekist (istihbaratçı), mücevher ustası, mohikan ve ikinci Stalin derlerdi.

M.S. Gorbaçev

SSCB’nin son lideri Gorbaçev’un da (Gorbaçov diye okunur) çok sayıda lakabı vardı. Gorbatıy (kambur), Mişka meçenıy (damgalı ayıcık), Globus (yerküre), Mişka-govorun (çenesi düşük ayıcık). Limonta Co, demokratizatör, oyuncak ayı gibi lakapları da vardır.

Vardığım sonuç: Rus halkı yaratıcı vesselam!