Konstantin Stanislavskiy 150 yaşında

Stanislavskiy sistemi;..Sahne ustalığının alfabesi…Dünya’daki yönetmen ve oyuncuların büyük bir çoğunluğunun çalışmalarına esas aldıkları kurallar külliyatı…

Bu sistem, geçtiğimiz yüzyılda oluşturuldu; ancak halen güncelliğini koruyor.

Bu sistemi hatırlamak için 17 Ocak doğru bir tarih; zira bundan tam 150 yıl önce, bugün adı geçen sistemi yaratan, büyük Rus oyuncusu ve yönetmen Konstantin Stanislavskiy dünyaya gelmişti.

Stanislavskiy oyunculuk sisteminin en detaylı bir şekilde anlatıldığı çalışması ‘Oyuncunun kendisi üzerindeki çalışma’ adındaki kitabıdır. 

Kitap 1938’de basıldı. Stanislavskiy’in bu kitabı 30 yılda yazdığı söylenir, ancak gerçekte bu süre çok daha uzundur. Stanislavskiy daha 19. yy’ın 80’li yıllarında sahnedeki oyun deneyiminden hareketle iki önemli sonuca varmıştır: Sahne sanatının kökten değişmesi gerekiyordu, gerçek, doğruluk ve realizm için o dönem sahnelemede uygulanan klişelerden vazgeçilmesi gerekliydi. İkincisi oyuncu bu doğruluğu hissedebilmek için mesleğinin ‘gramerini’ bilmek zorundaydı…

Bunun ardından Moskova Sanat Tiyatrosu kuruldu. Tiyatronun başına Stanislavskiy, meslektaşı Nemiroviç-Dançenko ile beraber geçti. Artık provalarda o ünlü ‘İnanmıyorum!’ cümlesi duyulmaya başlamıştı. Stanislavskiy sonsuz kere bu cümleyi tekrarlamıştır. Bunu yaparken oyuncuların sahnede ‘yaşamalarını’ sağlamaya çalışıyordu. Onlara şu çağrıda bulunurdu: Bu durumlarda kendinizin olduğunu varsayın, kendi duygularınızı hissedin ve ardından da rolünüz ile bunları birleştirin. Bunların nasıl birleştirileceğiyse artık bir sanattı.

Stanislavskiy bunun üzerinde hemen hemen bütün hayatı boyunca uğraştı ve sonunda bütün dünyaya armağan etti.

“Oyuncunun kendisi üzerindeki çalışma” adlı kitabın tüm dünyada her ay binlerce nüshası satılıyor. ‘Stanislavskiy usulü duyguları yaşama sanatını’ edinmek üzere dünyanın dört bir yanından Rus sömestiri denilen kurslara katılmak için bir çok öğrenci Moskova’daki tiyatro yüksek eğitim kurumlarına geliyor. Rus eğitim uzmanları ise yurt dışında yine aynı ‘sistem’in eğitimini veriyorlar.

Rusya Tiyatrocular Birliği Başkanı,oyuncu Alensandr Kalyagin, “Stanislavskiy’e her yerde değer veriyorlar” diyor. Kalyagin sözlerine şöyle devam ediyor:

“Stanislavskiy’in yaptığı, tabii ki gerçek anlamda bir devrim idi. Dünyadaki ana tiyatro akımlarını belirleyen stüdyolar Sanat tiyatrosundan çıktılar. Bu nedenle de Stanislavskiy’in önünde eğildiler ve eğilecekler de!”

Konstantin Stanislavskiy’in doğumunun 150. yılı şerefine bu yıl tüm dünya tiyatro çevrelerinde bu dahi kişiliğin adı altında ve tabii ki sistemi ile ilgili etkinlikler düzenlenecek!