Moskova

Moskova

30 Ocak 2013 Çarşamba

Avoska























Avoska (авоська) Rusya’ya özgü simgelerden biri.

Resmine baktığınız zaman “yahu, bu bizim bildiğimiz pazar filesi” diyeceksiniz.

Sözcüğün anlamı derin; “belki” torbası ya da “o gün ne kısmet olursa” filesi diyebiliriz. Bir bakıma kelebek ya da balık avlanan bir ağ gibi.

Eskiden Rus dilinde bu fileye syetka ( сетка) denirdi. Sovyetler Birliği döneminde günlük halk ağzındaysa avoska sözcüğü daha yaygın olarak kullanılmaya başlandı.

"Avoska" sözcüğü Rusça avos (авось) sözcüğünden türetilmiştir. Umudu içeren, “bir ihtimal”, “belki” anlamında kullanılır. 




Avos, Rusların ulusal karakterini ve yaşam felsefesini ifade eden bir sözcüktür.  Özünde iyimserlik ve hayata umutla bakmak vardır. Bir şeyler kötü gidiyorsa, iyi olması için hiçbir sebep yoksa bile ya bir mucize ya da başka bir nedenle iyi şeyler olacak ve şans dönecek diye umulur. Kötü bir şeyler olacaksa bile yapacak bir şey yoktur, bunu kabullenmek gerekir. Bu, bizim kültürümüzde de olan, çok yabancı olmadığımız bir yaşam felsefesidir. Yani kadere inanmak,  “İnşallah”, “Allah yardımcı olur” demek gibi bir şey.

Sovyetler Birliği’nde özellikle 1930’lu yıllarda, tüketim malları kıtlığı yaşandığı zamanlarda, en temel ihtiyaç maddelerini bile dükkanlarda, mağazalarda bulmak adeta bir şanstı. İnsanlar, her sabah pazar filelerini, avoskalarını katlayıp ceplerine, çantalarına koyup, o gün bir ihtimal yolları üzerinde bir şeyler bulabilmek ümidiyle sokağa çıkar olmuşlardı. Artık o gün ne kısmet olursa; belki bir somun ekmek, bir şişe süt, portakal, votka, ne bulabilirlerse…

Avoska sözcüğünün nereden kaynaklandığıyla ilgili pek çok görüş var.Yaygın olanı monologlarıyla ünlü Sovyet komedyeni Arkadi Raikin tarafından türetildiği. Raikin’in,1935’lerde yarattığı elinde pazar filesi olan bir karakterden kaynaklandığı söylenir.

İyi aile reisi komşularının kıskanç bakışları arasında evine dolu bir fileyle, avoskasıyla dönebilendir.

"А это авоська. Авось-ка я что-нибудь в ней принесу"(İşte file, avoska. Belki şimdi içinde bir şeyler getireceğim.)

Rusya’da  bugün “avos”, “avoska” sözcükleri eskisi kadar kaderle bağlantılı değilse de kullanılmakta; ama biraz daha gerçekçi bir ağızla, daha çok  mizahi yanıyla...

Şimdilerde artık Türkiye’de olduğu gibi pazar fileleri Rusya’da da kullanılmıyor; yerini naylon torbalar aldı.  Kuşkusuz naylon torbalar gibi sağlam ve kullanışlı değiller, ancak ne var ki zaman değişiyor, bazı şeyler nostalji olarak kalıyor.






3 yorum:

  1. Yine çok güzel bir yazı olmuş. Bu küçük küçük sıradan görünen detaylar öyle önemli ki aslında. Koca bir ulusun karakterini ele veriyor. Her yeni gün kendi kısmetiyle gelir. Herkes ondan nasibi kadar pay alır. Bizde de böyle düşünülmez mi?

    YanıtlaSil
  2. Seda Hanım,
    Yine beni yüreklendiren, heveslendiren bir yorum yazdınız.
    Çok teşekkürler.
    Yalnız yüreklendirmediniz, aynı zamanda şımarttınız da; sizin blogunuzu incelediğimde edebiyatla olan ciddi ilişkinizi görmüştüm, bu nedenle belki öykü ve şiirlerimi paylaştığım bir başka blogumu(http://www.dusdukkani.blogspot.ru/)da ziyaret edip konuğum olursunuz diye düşündüm.
    Bir başka konu: İzninizle blogunuzda yer alan Rus edebiyatıyla ilgili güzel yazılarınızı kaynak göstererek blogumda konuk edebilir miyim?
    Selam ve saygılarımla...
    M.Hakkı Yazıcı

    YanıtlaSil
  3. Tekrardan merhaba Hakkı Bey,
    Mesajıma yanıt vermiş olmanız beni çok mutlu etti. Çocukluğumdan beri Rus edebiyatına büyük bir düşkünlüğüm vardır. Zaman içinde Rus kültürü de bir merak ve ilgi konusu oldu benim için. Bloğunuz bu açıdan çok değerli. Gözlemleri yazıya dönüştürüyorsunuz. Derlemeler yapıyorsunuz. Edebiyatla ilgili bloğunuzu da hemen ziyaret ediyorum. Yazılarımı bloğunuzda okuyucuya sunmanız beni gerçekten mutlu eder.
    Çok çok selamlar,
    Seda

    YanıtlaSil