Rus kadınını nasıl bilirsiniz?

İgor Ryabtsev
Çeviri: Metin UÇAR 
Kompas-Pusula dergisi, Kış 2013 sayısı

Konumuz Rus kadın tipleri.  Çok sayıda kadın tipi vardır, her kadının da eşi olmadığını unutmayalım. Bizler en popüler olanları, en çok kullanılanları sizin için seçtik. Bu ifadeleri aklınızda tutun, böylece Rus hanım arkadaşınızın hangi kadın tipine uyduğunu anlayabilirsiniz!

Balzac yaşı (‘Balzakovskiy vozrast’)

Bu ifadeyi henüz duymamış olabilirsiniz, ancak duyacağınız zaman gelecektir. «Balzac yaşında hanım» ifadesini arkadaşlarınızdan bir tanıdık kadından bahsederken ya da bizzat o kadının kendisinden duyabilirsiniz. Sizi böyle bir hanım ile ‘evlendirmek’ isterlerse korkacak bir durum söz konusu değil. Ünlü Fransız roman yazarı Honore de Balsac öldüğünde 51 yaşında idi, ancak Rusya’da ifade edilen yaş çok farklı bir döneme aittir. 30-35 yaşındaki kadınlardan bahsedilirken Rusya’da işte bu ifade kullanılır. Balsac yaşı ifadesi gerçekten de ‘İnsanlık Komedisi’nin yazarı ile ilgilidir. Bu roman dizisinin ilk romanlarından birinin adı ‘Otuz yaşındaki kadın’ idi. Modern Rusya’da ise ‘Balzac yaşında hanım’ ifadesi çok kez kırkını aşmış hanımlar için de kullanılır. Belki de bu kibarlık icabı yapılıyor olabilir. 

Turgenyev kızı (‘Turgenevskaya devuşka’)

Rus kızlarının anlatmak için kullanılan bir diğer ifade. Bu da edebiyat ile ilişkilidir. Bu sefer Rus klasik edebiyatının ünlü yazarlarından  İvan Turgenyev’den alınmadır. Burada anlatılmak istenen yaştan ziyade, karakter ve davranış şeklidir. Eğer Turgenyev’in ‘Asilzade Yuvası’ ya da ‘Asya’ adlı eserlerini okuduysanız buradaki kahramanların soylu bir ailenin kızları olduğunu farketmişsinizdir. Bu kızlar geldikleri soya ait çiftlik evinde, taşrada yaşarlar. Günlerini nineleri ya da Alman mürebbiyeleri ile geçirirler, aşk romanları okurlar. Bu kızlar ahlaklılığın, arılığın ve bilgeliğin abidesi gibidirler. Doğrusunu söylemek gerekirse Turgenyev zamanında da bu kızlar bazen alaya alınırdı. Ne de olsa böylesi bir saflığa doğada yer yoktur. Zamanımızda bundan bahsetmeye bile gerek yok! Ancak olur da karşınıza böylesi bir hanım çıkarsa, ona rahatlıkla ‘Turgenyev kızı’ diye hitap edebilirsiniz.

Nekrasov kadını (‘Nekrasovskaya jenşşina’)

Yine kökünü edebiyattan alan bir ifade. Rus klasik edebiyatını tanıyanlar hatırlayacaklar, şair Nikolay Nekrasov, Turgenyev’den farklı olarak eserlerini hiç de asilzadelere adamamıştır. Onun kahramanları çalışan, açık ve iyi yürekli sıradan köylü sakinleridir. Ancak günümüzde Nekrasov kadını ifadesi kullanıldığında anlatılmak istenen, güçlü ve kendinden emin, hem çalışmanın hem de ev işlerinin yükünü sırtında taşımaya hazır bir kadındır. Nekrasov böylesi kadınları şiirlerinde canlandırmıştır: ‘Rus köylerinde kadınlar vardır’. Koşan atı durdurur, Yanan izbeye girer! Bu ifade modern Rus kadınları tarafından sıkça kullanılır. Güçlü olmaktan hoşlanırlar. Belki de bunun için onları böylesine seviyorlar.

  

Kiseya kızı (‘Kiseynaya barışnya’)

Bu tip kızlar ise ‘Nekrasov’ kızlarının tam karşıtıdır. İlk olarak ifadenin nereden geldiğine bakalım. Kiseya, Türkçesi muslin yani Musul İşi olan çok hafif pamuklu bir kumaştır. Rusya İmparatorluğu zamanında bir dönem soylular arasında doğudan gelen eşyalar moda idi. Bunlar arasında Türk kıyafetleri de büyük yer tutuyordu. Zengin erkekler arasında ev içinde fes giymeleri, kızları ve karılarının ise muslinden yapılma hafif elbiseler giymeleri çok moda idi. Yüzlerce soylu kızı yaşadıkları yerlerde muslin kıyafetler içinde dolaşırlar, hiçbir işle uğraşmazlardı. Kiseya kızı (muslin kızı) ifadesi de buradan gelmedir. Böylelerine günümüzde de rastlamak mmümkündür. Gün boyunca dış görünüşleri ile uğraşırlar, onlar için her türlü zorluk bir felaket demektir. Ne de olsa muslin gibi narindirler!

Mavi çorap (Siniy çulok)

Kız tipini ifade eden diğer bir ‘tekstil’ kelimesi. Bu tipte kızlarla Rus üniversitelerinde eğitim gören okuyucularımız karşılaşabilirler. Öğrencilerin büyük bir çoğunluğu gruplara ayrılırken, partiler verirken, kısacası öğrenci hayatını dolu dolu yaşarken, bir şeyler yazarak herkesten sonra sınıftan çıkan bir ya da iki kız mutlaka vardır. Türkçesiyle onlara "inek tipler" deriz. Kalın camlı eski moda gözlükler takarlar, 1960’lı yıllarda moda olduğu üzere saçlarını top yapmışlardır, yere kadar koyu renkli etek, erkeklerin giydiğine benzer ceket giyerler. İlgilendikleri tek şey bilim, öğretim ve kitaplardır. Makyaj denilen şeyi sadece radyoda duymuşlardır, modanın ne olduğunu hiç bilmezler. ‘Mavi çorap’ ('Bluestocking') ifadesi 18. yy’da İngiltere’de siyah çorap yerine mavi çoraplar giyen bir botanikçi sayesinde kullanıma girmiştir. Sonuçta tüm ‘aşırı derecede bilimsel’ hanımlara bu ifade yakıştırılır olmuştur. Rusya’da hala bu anlamda kullanılmaktadır. Kaderin cilvesine bakın ki şimdi mavi çorap moda oldu!

Sosyete aslanı (Svetskaya l’vitsa)

Nihayet bir de ‘zoolojik’ deyim. Eğer bir hanım hakkında bu ifade kullanılıyor ise, söz konusu olan "hayvanlar dünyasında sosyete" kavramı  değildir!  Bu konuda biraz meseleyi sizlere açmak için iki örnek verelim: Amerika’da Paris Hilton, Rusya’da Kseniya Sobçak. Böylesi sosyete aslanlarını Moskova’nın en pahalı kulüplerinde düzenlenen gösterişli partilerde, balolarda, moda butiklerde, pop şarkıcılarının albüm tanıtımlarında, sinema prömiyerlerinde görebilirsiniz. Öyle bir izlenim edinirsiniz ki sadece dans etmekle, skandallar yaratmakta, kameralara poz vermekle uğraşmaktadırlar. O kıyafetler için nereden para kazanır kimse bilmez. Ancak tahmin yapabilirsiniz. Ya da bir sosyete aslanı ile tanışıp bizzat kendisine sorabilirsiniz!