Kaynak:
http://www.turkrus.com/
1917 Bolşevik Devrimi'nin ardından 30 Aralık 1922'de
kuruldu, 25 Aralık 1991'de yıkıldı... Rusya'da her yıldönümünde olduğu gibi,
bugün de "Sovyet Sosyalist Cumhuriyetler Birliği neden yıkıldı? Dağılmadan
yoluna devam edebilir miydi? Kabahat kimindi?" soruları güncel tartışma
konusu olmaya devam ediyor. Bugünden geriye bakıldığında Rusyalı uzmanlar
Sovyetler Birliği'nin yıkılmasına neden olan faktörleri üç başlıkta topluyor.
Bunlardan ilki o dönemde petrol fiyatlarındaki düşüş ve
ekonomik verimsizlik. Eski siyasetçi Yegor Gaydar'a göre, SSCB'nin asıl
yıkıldığı tarih 13 Eylül 1985. O gün Suudi Arabistan'ın Petrol Bakanı Ahmed
Yamani ülkesinin petrol üretimini sınırlandıran anlaşmadan çıkacağını
açıklamıştı. Bu kararın ardından Suudiler petrol üretimini 5,5 kat arttırmış ve
dünya çapında petrol fiyatları dibi boylamıştı. Bu ise tıpkı bugünkü Rusya
gibi, ekonomisi esasen petrol gelirlerine bağlı bir ülke olan SSCB için ipin
çekildiği anlamına geliyordu.
Sovyet ekonomisinin petrol bağımlılığına, en küçük tüketim
ürünlerini dahi üretmekten aciz oluşu ve olağanüstü verimsizliği de eklenince
ülkenin ekonomik çıkış kapıları kapanmış oluyordu.
SSCB'yi yıkan ikinci faktör ülke içi etnik gerilimlerdi.
1980'lerin ikinci yarısı Sovyet cumhuriyetlerinde ayaklanma
biçimini alan bir dizi etnik gerilime sahne oldu. Bunlardan ilki 1986'da ülkenin
başına etnik bir Rusun getirildiği Kazakistan'da yaşanan ayaklanma oldu. Bunu
Azerbaycan'ın Sumgayıt şehrinde yaşanan katliam, Tiflis'teki şiddet olayları ve
Karabağ çatışmaları izledi. 1990 yılına gelindiğinde çok uluslu bir devlet
olarak Sovyetler Birliği'nin uzun süre ayakta kalamayacağı iyice görünür hale
gelmişti.
SSCB'nin yıkılışına giden yolda etkili olan üçüncü faktör
Gorbaçov reformları oldu.
Her ne kadar Rusya dışındaki ülkelerde sevilen bir
politikacı olmasına rağmen Gorbaçov'un ülke içindeki popülaritesi oldukça
düşüktü. Gorbaçov'un ekonomiyi ve siyaseti reforme etmek için ortaya attığı
Perestroyka (yeniden yapılanma) ve Glasnost (şeffaflık) politikaları pek
çoklarına göre Sovyetler Birliği'nin yıkılışını başlatan etkenlerin başında
geliyor, ki pek çok Rusun reform ve yenilik alerjisinin kökeni Gorbaçov
günlerinde yatmakta. Bugün Putin'in de, yıkımın sorumlusu saydığı Gorbaçov'a
son derece mesafeli olduğu biliniyor.
Hiç yorum yok:
Yorum Gönder