İnsanlığın uzayda 54. yılında Yuri Gagarin'i anmak

Yuri Gagarin, bir sohbetinde, uzaydaki ilk insanlı yolculuğu tamamladıktan sonra dünyaya dönerken ıslıkla Şostakoviç'in 1951'de bestelediği "Anavatan Duyar" adlı ezgiyi çaldığını söyler:

"Anavatan duyar, anavatan bilir, oğlunun gökyüzünde uçtuğu yeri..."

***
Gagarin, 1934'te Klushino'daki bir kolektif çiftlikte dünyaya geldi. Dört kardeşin üçüncüsüydü. İkinci Dünya Savaşı'nı gördü. Kardeşleri Naziler tarafından esir alındı. Savaştan sonra öğrenimine devam ettiği teknik okulda bir hobi olarak başlayan havacılık eğitiminin ardından Sovyet Hava Kuvvetleri'nde pilot oldu.

Sovyetler Birliği 1960 yılı başında kozmonot seçmek üzere bir tarama programı başlattığında 3000 başvurunun arasından seçilen ilk 20 kişiden biriydi. NASA'nın aksine, kozmonotlarını 30 yaşın altında genç pilotlardan seçen Vostok programının altı kozmonotundan biri oldu. "Vostok 1" uçuşuna seçilmesinde, kokpitte avantaj sağlayan 1.57'lik boyunun yanı sıra, güler yüzlü, sıcak kanlı bir mizacı olması ve basit bir çocukluk geçirmesinin önemli rol oynadığı söylenir.

Bir yılı aşkın bir uçuş eğitiminin ardından 11 Nisan 1961'de Vostok 1 uçuşu için geri sayım başlar.

12 Nisan 1961'de, 108 dakika süren yörünge yolculuğunun ardından dünyaya dönerken bir ıslık tutturur. Anavatanı aşağıda onu beklemektedir.

***

Henüz 15 yıl önce, Berlin'de Reichstag'ın kubbesine zafer bayrağını diken Kızılordu erinin yüreğiyle, kozmosa Sovyetler Birliği’nin bayrağını taşır Gagarin.
Uçuştan önce yaptığı konuşmada, atılan bu büyük adımın, tüm insanlık için eşit ve özgür bir gelecek kurmaksızın uzay boşluğunda yitip gideceğini ifade eder:
"... Kozmoza ilk adım atacak kişi olmanın tarifsiz mutluluğunu yaşadım. Doğayla yüz yüze, benzeri görülmedik bir karşılaşma. Ama bunun ardından, omuzlarıma binen devasa sorumluluğu düşündüm, kaç kuşağın hayalini kurduğu şeyi ilk gerçekleştirecek, insanlığın kozmoza açılan yolunda ilk adımı atacak kişi olmanın sorumluluğunu...

Bu bir kişiye ya da onlarca kişiye karşı değil, bir kolektife karşı da değil, tüm Sovyet halkına, tüm insanlığa, onun bugününe ve yarınına karşı bir sorumluluk..."

***

Yuri Gagarin, 50 yıl önce bugün, dünyaya uzaydan bakan ilk insan oldu.
Vostok'un penceresinden bakarken gördüğü, denizler ve karalardan ibaret yerküre değil, üzerinde yaşayan insanın geleceğiydi.

Takip eden aylarda Binbaşı Yuri Gagarin, Sovyet Hava Kuvvetleri'nin üniforması üzerinde, dünyayı dolaştı, yolculuğu anlattı.

Sovyet Uzay Programı'nın eğitim merkezi Yıldız Şehri'nde genç kozmonotları eğitti; gelecek projeler için uzay araçlarının tasarlanmasında görev aldı.

Bir daha uzay yolculuğuna çıkmadı.

27 Mart 1967'de savaş pilotu olarak bir Mig 15'le eğitim uçuşu yaparken uçağının düşmesi sonucu yaşamını yitirdi.

Adı bir meydana, bir şehre ve ayda bir kratere verildi.

***

Çiftçi bir ailenin kolhoz'da doğan 3. çocuğu, 1.57 boyundaki bu ufak tefek insan, Yuri Gagarin, insanlık tarihinin en büyük savaşının yükünü taşıyor adında.

Gagarin, insanlık adına çok büyük deneyimi yaşamış ve bundan da çok etkilenmişti.

Gagarin, bu uzay deneyiminin ardından nasyonalist, enternasyonalist olmayı da aşıp “kozmozist” mi olmuştu acep?