Savaş yıllarında: Rusya’nın ikonik çikolatalarını üreten Krasnıy Oktyabr fabrikası

© Fotoğraf : Uniconf

Kaynak: https://tr.sputniknews.com/

Büyük Vatan Savaşı döneminde Sovyetler Birliği’nde yer alan pek çok sanayi tesisi tahliye edilip güvenli bölgelere taşındı. Askeri üretim yapılmayan fabrikaların birçoğu ise cephede gereksinim duyulacak eşyaların üretimi için yeniden düzenledi. İkonik Krasnıy Oktyabr (Kızıl Ekim) çikolata fabrikası da yeniden düzenlemelerden payını aldı.

Sputnik, İkinci Dünya Savaşı'nda Nazi ordusunun Sovyet kuvvetlerine teslim olmasının 75. yıldönümü nedeniyle, Krasnıy Oktyabr çikolata fabrikasının savaş yıllarında nasıl değişimlerden geçtiğini anlatıyor.

Her şey cephe için

Çikolata fabrikasının 500 kadar çalışanı savaşın birinci gününden cepheye gitti. Fabrikadaki yerlerini, kadınlar ve gençler aldı. Çikolata üretiminin büyük kısmı Moskova’da devam etti, ancak makinaların bir bölümü tahliye edilip Samara’ya götürüldüler.

Savaşın başlamasıyla çikolata fabrikasında sinyal ve sis bombaları üretilmeye başladı. Karamel üretiminde kullanılan bölüm ise cepheye gönderilecek hazır yemeklerin üretilmesi için yeniden düzenlendi.

Havaya uçurulacaktı

Alman güçlerinin 11 Ağustos 1941’de Moskova’ya düzenledikleri hava saldırılarından birisinde, fabrikaya yangın bombaları atıldı. Fabrikanın alev alan birçok kısmından birisi kağıt deposuydu. Bombardımanın sürmesine karşın fabrika işçileri yangını söndürmeye giriştiler. Fabrikayı kurtarmak adına verdikleri mücadeleyse bütün gece devam etti.

Moskova yakınlarında şiddetli çatışmaların yaşandığı dönemde başkentin stratejik bakımdan önemli tesislerinin hiçbir biçimde Nazilerin eline düşmemesine dair bir karar alındı. Karara göre Nazilerin ele geçireceğinin anlaşılması halinde bu tesisler havaya uçurulacaktı. Krasnıy Oktyabr fabrikası da bu tesislerden birisiydi. Böylece çikolata fabrikasının her bir yanına mayınlar döşendi ve çalışanlar üretim atölyelerini terk ettiler. Sadece fabrika müdürü ve birkaç kişi daha yerlerini terk etmedi ve müdürün odasındaki telefonun başında haber gelmesini beklediler. Haberin gelmesi halinde fabrikayı havaya uçuracak olanlar onlardı. Bu görevi yerine getirmelerinin ardından hayatta kalırlarsa partizanlara katılacaklardı. Ancak bunların hiçbirine gerek kalmadı, zira Almanlar Moskova’ya giremediler.

Şekerli un ve pancar püresi

Savaşın başlamasıyla fabrikada üretilen çikolata ve şekerleme çeşitleri hammadde yetersizliği sebebiyle azalmıştı. Ancak 1942’de bu çikolata ve şekerlemelerin içeriği değiştirildi ve yeni tarifler üretildi. 1944’e gelindiğinde yeni şekerleme çeşitlerinin sayısı 150’yi bulmuştu.

Gereksinim duyulan hammadde eksikliği nedeniyle çikolata ve şekerleme üretimi için hindistan cevizi yağı, çavdar, bal, tahıl gevreği, sakarin, lesitin, susam, glukoz ve kakao çekirdeği kullanılıyordu.

Yokluğu en çok hissedilense şekerdi. Çikolata ve şekerleme yapımında şeker yerine un kullanılıyordu. Tadının tatlı olması için un bir miktar şekerle kavrulurdu, böylelikle şeker daha az kullanılabiliyordu. Şeker yerine kullanılan bir diğer ürünse pancar şurubuydu. Ayrıca şekerleme ve çikolataların iç malzemesi olarak, elma püresi yerine de pancar püresi kullanıldığı oluyordu.

Fabrikada şavaş yıllarında, savaş öncesine oranla üç kat daha fazla çikolata üretildi. Hatta üretilen bu çikolataların küçük bir kısmı İngiltere ve ABD’ye satılıyordu.

Kızıl Ordu askerleri onuruna çikolata

Üretim masraflarının kısılması adına fabrikada çikolata kalıplarının ağırlığı iki kilograma çıkarılmıştı. Bu şekilde Krasnıy Oktyabr, cepheye gerekli miktardaki çikolatayı iki kilogramlık kalıplar halinde gönderebiliyordu.

1942’de, Kızıl Ordu güçleri Moskova Muharebesi’nde zafer elde ettiğinde, hükümet, çikolata fabrikasının çalışanlarından, askerlerin onuruna yeni bir çikolata tarifi geliştirmelerini istedi. Birkaç gün içerisinde tarif geliştirilmiş, çikolata paketleri hazırlanmıştı. Birkaç gün sonra ise fabrika, kırmızı ve altın renkli paketleri olan Gvardeyskiy (Savunucu) isimli bu yeni çikolatalardan  cepheye birkaç ton göndermişti bile.

Fabrika çalışanları, savaş pilotları ve denizaltı personeli için ise işlerinin ne denli yorucu olacağını hesaba katıp Kola isimli çikolatayı ürettiler. Bu çikolatanın içinde, Afrika’da yetişen kola fındığı, ayrıca çok miktarda kafein ve onunla benzer etkiye sahip olan teobromin

Savaş yıllarında çikolata fabrikasının çalışanları ayrıca cephedeki askerlere ihtiyaçları oldukça kalın giysiler, yiyecek ve kitap da gönderiyordu.

1945’te çikolata fabrikasını, dönemin İngiltere Başbakanı Winston Churchill’in eşi Clementine Churchill ziyaret etmişti. Clementine Churchill, İngiliz Kızılhaçı’nın Rusya’ya Yardım Fonu Başkanı’ydı.