Yelkenler altında

Metin Uçar

 

 

Rusya İmparatorluğu’nu imparatorluk yapan 1. Petro’dur. Attığı temellerden biri de Rus deniz filosudur. Gemi yapım işini öğrenmek için Danimarka’ya gitmiş ve bizzat tersanelerde çalışmıştır. Rusya’ya döndüğünde yaptığı ilk işlerden biri de deniz filosunun kurulmasıdır. O dönemde Sankt Peperburg ve Voronej’de gerçek anlamda savaş gemisi olarak kabul edilen yelkenli gemiler inşa edilmeye başlanmıştır. Bu yazımda kısaca savaş gemisi inşaatında ‘ilk’ ünvanına sahip iki gemiden bahsedeceğim.

Goto Predestinatsiya (Tanrı öngörüsü)

İngiliz gemi standartlarında göre Fourth Rate olarak adlandırılan sınıfa giren, iki güverteli ve 58 toplu Goto Predestinatsiya, Voronej tersanesinde, 1. Petro tarafından çizilen plana göre inşa edilir. 1. Petro bu yelkenlinin kızağa konması törenine katılmış, daha sonra inşaatına da yardım etmiştir. Gemi 1706’da inşa edildiğinde sadece Rus gemi inşaatçıları tarafından yapılan ilk gemi ünvanını almıştır. Bu gemi Prut Barış Anlaşması’na göre Azov’un Osmanlı İmparatorluğu’na devredilmesi sırasında satılır. Osmanlı filosuna dahil edilen geminin yeni adı Kapudâne-i Mosko olur ve uzun yıllar Ege ve Akdeniz filolarında görev yapar. Cenevizlilerle yapılan deniz muharebelerinden sonra artık işe yaramaz olarak kabul edilir ve 950 kuruşa hurda olarak satılır. Bu geminin kopyası bugün Voronej’de müze olarak gezilebiliyor.

Poltava

1.Petro 54 toplu Poltava yelkenlisinin de inşaatına katılmıştır. Baltık filosunda görev yapan Poltava gerçek anlamda ilk Rus savaş gemisi olarak kabul edilir. İnşaatı Sankt Peterburg’da tamamlanmıştır. Son yıllarda tarihe olan merakın bir sonucu olarak Gazprom’un da destekleri ile bu geminin de birebir kopyası inşa edilmiştir. Bu tip gemilerin inşaatı için o zamanlar beş bine yakın uygun ağaç kesilmesi gerekirdi. Genelde aranan ağaç cinsi 100-150 yıllık meşe olurdu. Petro zamanında bu ağaçlar birden stratejik önem kazanır ve izinsiz meşe kesimine ölüm cezası ilan edilir. Modern zamanın kopya gemisi için de uygun meşenin bulunması belki de en zor problemlerden biri olur. Ancak Poltava’nın kopyası şimdilerde Sankt Peterburg’un güzelliklerinden biri haline gelmiştir.