Rus danteli KRUJEVO

Kaynak: http://www.moskovalife.com/

Rusya’da bilinen en eski el sanatlarından biri “krujevo” (кружево) , yani dantel işlemedir.

Son derece kadınsı ve ince çizgileri olan bu el sanatı Rusya’da her zaman çok sevilen bir uğraşı olmuştur. Dantel işlemeleri hem soylu hanımlar, hem de sıradan köylü kadınları tarafından severek taşınan “milli ortak payda”lardandır. Bugün de “krujevo” adı verilen dantel işleme Rusya’dan kendi ülkenize götürebileceğiniz en güzel hediyelik eşyalardan biridir. Gelin yaşadığımız Rusya’nın güzelliklerinden birine yakından bakalım İgor Ryabtsev'in kaleminden öğrenelim:

1. Dantel işlerinin anavatanı nerededir?

Rus dantel işlerinin resmi anavatanı olarak Vologda şehri kabul edilir. Kadınlar çok uzun zamanlardan bu yana burada dantel şal işlemektedirler. Bunun yapımı hiç de kolay değildir: bu işin ustaları bir deseni işlemek için birden fazla araç kullanırlardı: yastık, ardıç ağacından özel tığlar, kilitli iğne, desenin işleneceği özel bir yüzey ve dantelin bizzat kendisi.

2. Vologda dantelleri hangi malzemelerden yapılır?

Geleneksel Vologda dantelleri sadece ketenden yapılır. Oysa bir zamanlar ustalar özel altın ve gümüş ipliklerden de faydalanırlardı. Bu iplikler özel bir telden üretilirdi.

3. Dantel Rusya’da nasıl yayılmıştır?

Dantel işlemeciliği, 18. yy’da Sankt-Peterburg’ta kurulan Mariinskaya Pratik Okulu’nu bitiren dört mezun tarafından popüler hale getirilmiştir. Kendileri de dantel işçiliği uzmanı olan bu ustalar her isteyene Vologda usulü dantel işlemeciliğini öğretmeye başlamışlardı. Bu ustalar tüm faaliyet süresi içinde bine yakın genç kıza dantel işlemeyi öğretmişlerdir. 19. yy sonunda ise sadece Vologda’da dört binden fazla dantel ustası çalışmaktaydı. 1912’de sayıları 40 bini bulmuştu. Dantel işlemeleri sipariş sahibi tarafından Rusya’ya ve yurt dışına pazarlanırdı.

4. Vologda dantellerinde hangi bezemeler kullanılır?

Dantel ustaları ilk başlarda soyut desenler, çiçekler ve yaprakları işlerlerdi. Ancak zaman içinde ustalıkları iyice gelişmiştir ve artık dantel işlemeler içinde, mesela sipariş verenin adı da işlenir olmuştur. Portre işlemeli danteller de çok popülerdir, evet doğru okudunuz, bu bile mümkündür! Şehir görüntüleri, görülmeye değer yerler ve doğa betimlemeleri dantele aktarılmıştır. 1940’lı yıllarda ise dantel işlemelerde işçiler ve köylülerin betimlenmesi çok popüler olmuştur. Bu şekilde Sovyet sistemine övgü dile getirilmekteydi. İşte o zaman dantel işlemeler içinde traktör ve uçak görüntüleri ortaya çıkmıştır.

5. Dantel nerelerde kullanılır?

Eskiden dantel kullanılarak masa örtüsü ve örtü yapılırdı. Ancak daha sonra hemen hemen her türlü kullanım eşyası yapılır olmuştur: şaller, giysiler, omuz atkıları. İç çamaşırlarına dantel işlemeler yapılabilir. Peçete yapılır. Dantel işlemeler giysilerin parçası olarak kullanılabilir: jabo fular, yaka, kravat, kaşkol ve eldivenler.

6. Vologda danteli ne zaman Avrupa’da kabul görmüştür?

Vologda dantelleri resmen Avrupa’ya ilk defa 1925 yılında girmiştir. O tarihte dantel işlemeleri Paris Uluslararası Fuarı’nda tüm dünyaya tanıtılmış ve hemen iki altın madalya kazanmıştır! Bir sonraki Avrupa seyahati 1937’de, yine Paris’e gerçekleşmiştir. O zaman da Vologda dantelleri Grand Prix ödülünü almıştır. 1958’de ise bu işlemeler Brüksel’de altın madalyaya layık görülmüştür. Ödül alan dantel çalışması ‘Rus motifleri’ adını taşıyan büyük bir dantel işleme perde idi. Dantel Amerika’ya ise çok daha önce, 1876’da gitmiştir: Bu tarihte Filadelfiya’da düzenlenen yarışmada Grand Prix ödülü almıştır.

7. Şimdi nerede dantel işleme sanatı öğretiliyor?

Tabii ki dantel işlemeyi öğrenmenin ana yöntemi ustalığın miras bırakılması şeklinde oluyor. Vologda Bölgesi’ndeki ailelerde anneler, hala küçük yaşlardaki kızlarına güzel dantel işlemeler yapmayı öğretirler. Ancak bunun resmi yöntemleri de mevcuttur. Daha 1960 yılında Vologda Bölgesi’nde beş dantel fabrikası kurulmuştur. İşinin ehli dantel ustaları daha sonra profesyonel olacak genç kızlara bizzat bu sanatı öğretirlerdi. Günümüzde bu fabrikalar büyük bir işletme şeklinde birleşmişlerdir ve burada 100’den fazla insan çalışmaktadır. Tüm Rusya’ya eşi olmayan dantel işlemelerin dağıldığı yer işte burasıdır.

8. En ünlü Vologda dantel işlemesi hangisidir?

Tüm uzmanlar en ünlü dantel işinin ‘Kar Tanesi’ olduğu konusunda hemfikirlerdir. Bu eser ünlü dantel işlemecisi V. Yelfina tarafından yaratılmıştır. Bu masa örtüsü, Vologda dantelinin ‘kartviziti’ olmuştur. Bu eser 1964’de yapılmıştır ve o tarihten bu yana kimse daha önemli ve tanınan bir eser yaratamamıştır.

9. Dantel işlemelerinin şaheserlerini nerede görmek mümkündür?

En alışılmadık dantel işlemelerini görmek için bizzat Vologda şehrine gitmek gerekir. Bir süre önce burada Dantel Müzesi açılmıştır. Müzenin alanı 100 metrekaredir. Müzede 500’den fazla eser sergilenir ve bunların sayesinde 17. yüzyıldan başlayarak Vologda dantellerinin tarihçesini detaylı bir şekilde görmek mümkündür. Yine burada sık bir şekilde yurt dışından dantel işleme sergileri düzenlenmektedir. Örneğin, 2011’de ‘Hayranlık uyandıran Avrupa dantelleri’, 2013’te ise ‘Rusya ve İsviçre: Dantel ülkeleri kaynaştırıyor’ adlı sergiler düzenlenmiştir.

10. Vologda dantellerini nerede satın alabiliriz?

Moskova’da dantel işlerini popüler turistik yerlerde almak mümkündür: Vernisaj, Eski Arbat, Manej Meydan. Ancak gerçekten güzel ve kaliteli bir dantel işi almak istiyorsanız bizzat Vologda’lı ustalara başvurmak gerekir. Vologda dantel fabrikasının Internet’te sitesi (www.snejinka.ru) vardır ve buradan eve teslim dantel işleri sipariş edebilirsiniz. Burada en önemli olan husus aldığınız her dantel işinin el yapımı olduğunun garantisidir.