Maslenitsa

Albina Moskalenko

Rus, Ukrayna ve Beyaz Rus halkı için bu hafta Maslenitsa Bayramı ile başladı.

Bayram 1 hafta sürecek ve en büyük kutlama Pazar gününde yapılacak.

Rusça 'масло [masla]', tereyağı demek.

Bayramın adı da süt ürünlerinden alınmıştır. Zira bayramın ortaya çıktığı zaman, pagan dininin hakim olduğu zamandı ve o zamanki inanışlarına göre uzun etsiz (vejetaryen) bir oruçtan önce insanlara çeşitli süt ürünlerinin tüketimine izin verilirdi.

Günümüzde Rusların en çok sevdiği bayramlarından biri olan Maslenitsa bayramında bol bol krep ve içi tatlı ve tuzlu malzemelerle doldurulmuş krep sarmaları yapılır.

Maslenitsa, eskisi gibi 1 hafta boyunca kutlanır ama en büyük eğlence Pazar günü düzenlenir.

Ruslar için Maslenitsa Bayramı, kışın bitmesi ve ilkbaharın başlamasını ifade ediyor.

Gün gün bayramın anlamı ve gelenekleri:

1. Gün - ‘Встреча’, yani Buluşma. Bugünün resmi adı ‘Блиница’

Bayramın 1. Günü Pazartesiye denk gelir. O gün herkes, toprak bol ürün versin diye doyasıya uyur; uyanır uyanmaz ise krep yapmaya başlardı.

Krep, hayat veren güneşin simgesidir ve onun yapılışıyla pagan inançlı insanlar güneşe olan minnettarlığını ifade ederdi. Evde gelin olduğunda kayınvalide onu annesine yardım etsin diye evine gönderir krepleri tek başına veya kızları ile yapardı. Evin çocukları ve erkekleri samandan Maslenitsa adlı bir kukla yapıp ve ona kadın giysileri giydirip önce onu atlı kızakla mahallenin veya köy sokaklarında kapı kapı dolaştırır (uğradıkları her evde krep ikram edilirdi)

Çastuşki denilen geleneksel Maslenitsa bayram şarkılarını söylerdi sonra en yüksek tepeye çıkartıp baharın geldiğini kaçırmasın diye orada bırakırlardı.

Akşamüstü aile bir arada masanın başına toplanıp evde yapılan krepleri yemeye başlardı. Krepler çeşitli içlerle doldurulurdu (et, ciğer, havyar, reçel, bal vb.) İlk krep daima önemi en az olan birine verilirdi (kimi kaynaklarda ölenlere dua etsin diye fakirlere verilirdi diye yazıyor). Sonraki krepler herkese onların evinde olan önem sırasına göre dağıtılırdı. Anlaşılan o ki, son sıra evin reisine gelirdi. Tabii ki, bu şekilde sadece birer krepler dağıtılır ve bu tören bittiğinde herkes kreplere saldırırdı.

Daha sonra tüm aile gelinin ailesine gider ve bayram boyunca kime ne zaman gidilir diye hep birlikte plan yapardı. Böylece hiçbir ev misafirsiz kalmazdı, tüm akrabalar görüşür bol bol krep yer eğlenirdi.

Maslenitsa (Масленица) Bayramı, dünya ve Avrupa'nın en ünlü bayramları listesinde yer alıyor. Rusların Hıristiyanlık öncesi dönemden bu yana kutladıkları Sirnaya Nedelya (Peynirli Hafta) denilen Maslenitsa, kışın neşeli bir şekilde uğurlanması ve baharın sevinçle karşılanması anlamına geliyor.

Rusların Hıristiyanlığı kabul etmesinin ardından Maslenitsa giderek bir Ortodoks bayramına dönüştü. Maslenitsa, kilise takvimine göre, Rusların Velikiy Post dedikleri "Büyük Oruç"a bir hafta kala kutlanmaya başlıyor. Dolayısıyla her yıl Maslenitsa'nın tarihi de Büyük Oruç'un tarihine göre değişiyor.

Oruç fiilen Maslenitsa haftasında başlar. Bu bağlamda et yemekten kaçınmalı, Çarşamba ve Cuma günlerinde özel dualar okunmalı. Maslenitsa haftasında bir gelenek olarak sıkıntı içinde olanlara ikramlarda bulunur, yoksullara yardım edilir, hastalar ziyaret edilir. 

Arifesindeki Pazar günü merhametten söz edilen İncil okunur. İnsanı Cennet’e yükselten merhametten söz edilir. Bu nedenle, bu günlerde yakınlara özen gösterilir.

Maslenitsa’nın başlıca sembolü “blinı” (krepler) adı verilen yuvarlak hamur ürünü. İyi bir ev hanımı, geleneğe göre nesilden nesle devredilen kendine özgü krep tarifine sahip. Ayrıca, ülkenin değişik kentlerinde Maslenitsa kutlamaları sırasında ikram edilen kreplerin tadına bakılabilir. Kutlama etkilikleri kapsamında değişik yarışmalar, atlarla dolaşmalar, sokaklarda tur atmalar, damatların kayınvalidelerini davet etmeler, maske yürüyüşler ve sokaklarda çeşitli şov programları düzenleniyor.

Rusya’da Maslenitsa yüzyıllarca halk gezintisi özelliğini korur. Onu karlı tepelerde övgü dolu şarkılarla karşılar. Maslenitsa bayramının sembolü bostan korkuluğu olurken, bayramın başlıca ikramı krep (blin) olur. Maslenitsa haftası yıllardır “onurlu”, “genel”, “neşeli” ve “bayan karnavalı” gibi adlar taşımış. Maslenitsa’nın son gününde, akraba ve yakınlardan, bir yanlış veya kusur olduysa af dilenir ve ardından bir kural olarak dans edilip Rus halk şarkıları söylenir.