Sık yapılan dil yanlışı: “Na zdarovye!”

Suat Taşpınar, Moskova

BBC Türkçe

Kaynak: http://www.turkrus.com/

Dünyada aynı anda hem en yaygın, hem de en yanlış kullanılan Rusça deyişin o olduğunu düşünenler çoğunlukta: "На здоровье", yani "Na zdarovye!"

Çoğu yabancı bu sözün Ruslarla kadeh kaldırırken "Şerefe!" anlamına geldiğini sanıyor ve öyle kullanıyor.
 

Pek çok Slav kökenli dilde doğru olabilir, ama Rusya'da hem teoride, hem de pratikte hatalı.

Yanlış olduğunu turistler de, Rusya'da yaşayan biz yabancılar da genelde içki sofralarında tecrübe ederek öğreniyoruz.

Rusçada "здоровье", yani Türkçe okunuşuyla "zdarovye", sağlık anlamına geliyor.

Peki, çoğumuzun "şerefe" demek olduğunu sandığımız "na zdarovye" deyiminin Rusçadaki tam karşılığı ise, "Afiyet olsun, yarasın" demek ve bir ikrama teşekkür edilirken kullanılıyor.

Bazen "Güle güle kullan" yerine de geçiyor.

Ama Türkçeden birebir çeviri yaparak illa ki "sağlığa" içecekseniz, "na zdarovye" değil "za zdarovye" demek gerekiyor.

Herkesin sırası farklı olmakla birlikte, Rusya'da genellikle formal durumlarda ilk kadeh "tanışmaya", ikincisi "ebeveynlere", üçüncüsü "aşka" kalkıyor.

Sonrası herkesin hayal gücüne bırakılıyor.

"Na zdarovye"nin Türkçede "şerefe" diye yaygın kullanımı, muhtemelen Avrupa'daki Slav kökenli ülkelerde bu anlama gelmesinden kaynaklanıyor.

Çekçe, Slovakça, Bulgarca, Lehçe, Slovence dahil pek çok dilde, yazılışlarında ve telaffuzlarında küçük farklılıklar olsa da kadeh kaldırılırken "na zdravi- na zdravye", yani "sağlığa" deniyor.

Ayrıca 1980'lerde hem Türk futbolunda Yugoslavya teknik direktör ve futbolcu hakimiyetinin olması, hem de ilk bavulcuların bu coğrafyadan gelmesiyle, "na zdarovye" deyiminin de Türkçede "şerefe" diye yer edindiği, sonrasında Ruslarla ilişkilere bu yanlış şekliyle aktarıldığı düşünülüyor.

Sonuç olarak, Türkiye ile Rusya arasında şu günlerde soğuyan ilişkiler aynı masalarda kadeh kaldırma imkanını azaltsa da, işin doğrusunu bilmekte fayda var.

En iyisi sağlığı içki sofrasına meze yapmadan, kadehi aşka (za lyubov), dostluğa (za drujbu) ya da barışa (za mir) kaldırmak.

En çok eksiği çekilen şeylere…