Korkunç İvan: dahi mi, yoksa deli miydi?

1530-1584 yılları arasında yaşamış 4. İvan’in kişiliği günümüze kadar hararetli tartışmaların bir konusu.

Kaynak: http://turkish.ruvr.ru/

Kimileri bilge bir devlet adamı,kimileriyse kanlı bir despot olduğunu iddia ediyor. Tuhaf, ama bu karşıt kanı sahibi olanların da kendilerine göre gerekçeleri var.

Korkunç lakabı verilen 4. İvan olağanüstü yeteneklere sahip bir kişi, seçkin bir hükümdardı. Ama hükümdarlığı terör ve kitlesel idamlar şartlarında geçtiğinden Rusya’nın tarihinde en karanlık bir dönem oldu.

İvan 8 yaşında öksüz kalmıştı. Çocuk yaştaki çara hoşgörü gösterilmiyordu. 

Rusya’da hüküm sürmüş boyarlar arasındaki kavgalar ve entrikaların sonu görülmüyordu. Bu ölüm kalım savaşında üstün gelenler her şeyi alıyor, yenilmiş olanlar hayatını bile kaybediyordu.  Sonradan İvan’ın anlattığı gibi, yeterince yiyeceği ve giysileri yoktu.

İvan’a karşı aşağılayıcı davranışlar ve korku kişiliği üzerine etkisini yaptı. Sakin ve çekingen çocuk acımasız kinci bir genç oldu. İvan büyüyünce kendini incitenleri idam ettirdi ve kendi başına hüküm sürmeye başladı.

İvan l547'de Anastasiya adlı iyi kalpli bir kızla evlendi. İvan’ın sert karakteri Anastasiya’yı ürkütüyordu. Ama genç kadın sevgisiyle İvan’ın kalbini yumuşatmaya çalışırken bunu yapmayı başardı. Huyu değişmiş İvan yeni bir yaşam yaşamaya başlamış gibi oldu. Mutlu hayatı Anastasiya’nın ani ölümüne kadar 13 yıl sürdü. Tesellisiz olan İvan, karşıtları olan boyarların çok sevdiği eşini zehirlediklerinden emin olduğundan işkenceler ve idamlar yine başladı. İvan’ın taşkın mizacına etki yapacak biri yoktu. Anastasiya’nın ölümünden sonra İvan’ın 6 karısı ve birçok cariyesi oldu. Ama hiç biri Anastasiya’nın yerini alamadı.

4. İvan katı yürekli bir adamdı. Ama yaşadığı dönem de dehşetli bir dönemdi.16. yüzyılda Avrupa kan revan içinde yaşadı. Fransa,İspanya, İngiltere hükümdarları Rusya hükümdarınkine oranla bir hayli çok insan kırdı. Oysa ki, İvan’dan farklı olarak hiç biri yaptıklarından pişman olmadı. 1581'de 4. İvan idam edilmiş olanların itibarını iade etti. İdam edilmiş kişilerin adlarını ve bunlar için dua etmek ricasını kapsayan listeler manastırlara yollanıyordu. Bu listelerde 4 bin kadar kişinin adları vardı.

4. İvan oğlunun ölümünden sonra yaptıklarından pişman oldu. Karşıtlarına göre, 4. İvan oğlunun ölümünden suçludur. 19. yüzyılın ünlü Rus ressamının “Korkunç İvan oğlunu öldürüyor” tablosu ülkede büyük ilgi uyandırdı. Ama çağdaş bilimciler 4. İvan’ın oğlunun naaşını inceleyerek hastalıktan öldüğü sonucuna vardı. Böylece, çok suç işlemiş 4. İvan oğlunun ölümünden sorumlu olmadığı anlaşıldı.

Politik karşıtları tarafından bir hunhar olarak tanıtılan 4. İvan zeki ve güçlü bir hafıza sahibi olmaktan başka,zamanının en zengin bilgi sahibi kişilerden biriydi. Roma Papasının elçisiyle din konulu tartışma sırasında Kutsal kitabın büyük parçalarını ezberlemekten başka usta bir tartışmacı olarak çok kez Roma Papasının elcisini içinden çıkılmaz bir hale soktu. Uzlaşmaz bir karşıtıyla mektuplaşırken kendini istidatlı bir yazar olarak tanıttı. 4. İvan kitap okumayı severek kitapları takdir ediyordu. Çok büyük özel kitaplığı için el yazmaları kendisi seçiyordu. Ölümünden sonra özel kitaplığı kayboldu. Bunu bulmak için 500 yıl içinde gösterilen çabalar başarısız kaldı. 

4. Ivan’ın özel kitaplığının kayboluşu Rusya tarihinin sırlarından biridir.
Tamamını oku: http://turkish.ruvr.ru/2014_12_10/Korkunc-Ivan-dahi-deli-mi/