Ruslar neden gülümsemez?

Metin Uçar

 

Dilbilim uzmanı, profesör İosif Sternin, Ruslara has özellikler arasında günlük hayatta gülümsememeyi gösterir. Bakın bilim insanına göre bunun nedenleri nelermiş?

Ruslar için diyalog sırasında gülümsemek nezaket mesajı vermez. Batıda gördüğümüz, karşılaşma sırasındaki gülümseme ise sadece nezaket belirtisi olarak ortaya çıkar insanların yüzünde. İnsan ne kadar çok gülümsüyor ise o kadar çok karşısındaki insana dost olduğunu göstermeye çalışıyor demektir. Sürekli nezaketen gülümsemeye Rusların taktığı bir isim vardır: ‘Nöbetçi gülümseme!’. Bu tür gülümseme bir insan için kötü özellik olarak algılanır, samimiyetsizlik ve bazı şeyleri gizli tutma isteği ve gerçek duyguların gizlenmeye çalışılması demektir. Rus gülümsemesi ise gerçek anlamda sempatinin işaretidir, nezaketin değil.

Ruslar tanımadıkları insanlara gülümsemezler. Rusların diyaloğunda gülümseme esasen tanıdık insanlara yöneliktir. Bu nedenle mağazadaki satıcılar alıcılara gülümsemezler. Çünkü onları tanımamaktadırlar. Son yıllarda geliştirilmeye çalışılan hizmet sektörünün önündeki en büyük engellerden biri bu olmuştur. Eğer satıcı alıcıyı tanıyorsa mutlaka ona gülümseyecektir.

Ruslarda cevaben gülümsemek şeklinde bir tepki yoktur. Eğer bir Rus kendisine gülümseyen bir yabancıyı görürse mutlaka bu neşenin nedenini araştıracaktır. Belki de giyiminde ya da saç örgüsündeki bir yanlışlık karşısındakinin gülümsemesine neden olmuştur.

Bir Rusun gülümsemesi için herkesin anlayabileceği, yeterli bir nedeni olmalıdır. Ancak bu, diğer insanlar karşısında gülümseme için insana hak verir. Rusça’da diğer dillerde olmayan bir deyim vardır ve bu bir rastlantı değildir: «Смех без причины — признак дурачины» (Nedensiz gülüş, aptallığın işaretidir).

Rus insanının gülümsemez oluşu (somurtganlık değil, gülümsememezlik, aslında Ruslar hayatı seven, neşeli ve zeki insanlardır) Rus folklorunda da kendini gösterir. Bu nedenle çok sayıda gülüşe ve şakaya karşı deyimle karşılaşırız. Vladimir Dal sözlüğünden bakın birkaç Rus atasözü okuyalım: — Шутка до добра не доводит (Şakanın sonu iyi olmaz). — И смех наводит на грех (Şaka günaha iter). — И смех, и грех (Hem gülüş, hem günah). — Иной смех плачем отзывается (Başkasının gülmesi ağlatır) . — В шутках правды не бывает (Şakada gerçek olmaz). — Шутка к добру не приведет (Şaka iyilik getirmez).

Ruslar, işyerinde ya da ciddi bir işle uğraşırken gülümsemezler. Mesela havaalanlarındaki gümrük görevlileri hiçbir zaman gülmezler, çünkü ciddi bir işle uğraşmaktadırlar. Rus gülümsemesinin bu özelliğine başka bir yerde rastlayamazsınız.

Rus gülümsemesi sadece içten olur, bu iyi ruh halinin ya da karşısındaki insanla birlikte olmaktan memnun olmanın yansımasıdır.

İşte böyle, eğer size bir yabancı gülümsüyor ise bu ona herkese gülümsemesi gerektiğini öğrettikleri içindir, eğer bir Rus size gülümsedi ise bu sadece bunu istediği içindir.

Rusya’da yaşayan Türkiyeli yabancılar, ne dersiniz? Ruslarla diyalog sırasında benzeri durumlara düştünüz mü? Mesele bizim gülümsememize ‘gıcık’ olan çok Rusla karşılaştım. Bunu kötü oldukları ya da bizi sevmedikleri için yapmıyorlar. Neden yaptıklarını artık biliyorsunuz.