MENECER

Refet Kayakıran






Moskova’da işe eleman alırken, ‘’Ne iş yaparsın?’’ sorusuna ‘’ Ben Menecerim ’’ diyenlerin karşısında, ‘’Peki bu durumda ben neyim?’’ dememiş yönetici yoktur sanırım... İşe başvuran yeni üniversite mezunlarının dahi,özgeçmişlerine ‘’Menecer’’ sıfatı yazdıklarına bakarak, bu kelimenin Amerikanca Manager’dan, yeni kapitalist Rusya’ya nasıl yanlış ithal edildiğini anlamak pek olası değildir.

Rusya’da düz memura Menecer denmesi, yanlış bir kelime ithali gibi gözükür. 90'lardan bu yana, her türlü Amerikan özentisi tarzlarla ve elbette işletmecilik yöntemleriyle kapitalist sisteme geçen Rusya’ya bu tür işletmecilik terimleri de beraberinde girdi. Müdüre ‘’Direktor’’, işadamına ‘’Biznısmen’’ , memura da ‘’Menecer’’ sıfatlarıyla, işletmecilik literatürü Rusya’da oturmuş durumda. Bizdeki memur, emredilen, yönetilen iken, Ruslar yönetilmeyi kabul etmediklerinden olsa gerek, memurlar da Menecer’dir! Yoldaş-Proletaryalıktan bir anda düz Memur, İşçi sınıfına inmemek için, belki de kapitalizme bir göndermedir bu sıfat. ‘’Bana bakın ha, biz yönetilmeyiz ve bizzat yönetime ortağız ’’ demenin bir yolu belki de bu sıfat…

Tüm İşletmecilik kitaplarında ve tüm modern işletmelerde, ‘’Manager’’ sıfatı her zaman, müdür, yönetici için kullanıldığı halde, Rusların bu kelimeyi düz memura kullanması bir tercüme hatasından kaynaklanmış gibi gözükmekte. Belki de Amerikanca işletmecilik kitaplarını çeviren bir Rus tercümanın, kelimenin tam işlevini bilmeksizin yaptığı hatalı bir tercüme sonucu, bu kelime gerçek anlamının dışında kullanılmakta. Üstelik yerine bir Rusça kökenli kelime dahi üretmeden, doğrudan Amerikalı Menecer sıfatını, güzelim Puşkin Rusçasına aşılamak kimseyi de rahatsız etmemekte. Bilim, teknoloji, uzay dünyasının super iddialı ülkesi Rusyanın, komputuru, televizyonu, diline aynen batıdan ithal ettikten sonra, proletaryasını da menecere boyun eğdirmesi, Lenin’in kemiklerini sızlatmaktadır mutlaka… Hele Stalin neredeyse hortlamakta… En son yapılan kamuoyu anketlerinde Stalin, tüm Rusya da en saygın ve en aranan bir şahsiyet olarak, belki de bu yüzden tekrar ortaya çıkmakta şu günlerde.

Aslında bu menecerlerin her türlü isteğini çaresiz karşılayarak, ellerinde oyuncak durumunda olan Rus işletmeler, bir anlamda bu elemanlarca yönetilmekte ve bu sıfat hakkını bulmakta. Ama özellikle Moskova’da, şımarıklıktan, Avrupa normlarının bile çok daha lüksüyle çalışan bu menecerlere belki bu kriz, sıkı bir ders olacak. Yasalarla da şımartılan ve nüfus kıtlığında pek değerli olan bu elemanlar, şimdi işsizlikle ve dolar karşısında perişan olmuş rubleyle yola geleceklerdir yakında.

Başta petrol ve doğalgaz olmak üzere Allah vergisi yeraltı kaynaklarıyla, üretmeden aniden zenginleşen ve buna uygun bir sonradan görmeliği de pek güzel yaşayan başta Moskovalılar olmak üzere Rusya, bu krizle belki de biraz kendilerine çeki düzen vereceklerdir.

En az çalışarak en çok kazanma keyfiyle, hiçbir şey üretmeden, ithal mal zenginliğiyle başı dönmüş birçok yeraltı zengini ülkeye bu kriz, sıkı bir ders olacağa benzemekte. Bizim gibi, yeraltından silahtan başka bir şey çıkmadığından, yerüstünde zaten tırnaklarıyla ot yolan ülkelere ise kriz mriz, olsa olsa adrenalinle birlikte, bağışıklık arttırır.