Kaynak:
https://dzen.ru/
Sovyetler Birliği, tüm eksikliklerine ve çelişkilerine rağmen
vatandaşlarına bugün birçok kişiye ulaşılamaz bir rüya gibi görünen bir dizi
sosyal fayda sağlamıştır. Bu makalede, SSCB'de var olan ve eski nesli
nostaljik, gençleri ise kıskançlık içinde bırakan 12 ücretsiz faydaya
bakacağız.
1. Ücretsiz Eğitim
Sovyet sisteminin temel başarılarından biri evrensel ücretsiz eğitimdi.
İlkokuldan üniversiteye kadar, SSCB vatandaşları finansal maliyetler olmadan
eğitim alma fırsatına sahipti. Bu sadece öğrenim ücretini değil, aynı zamanda
ücretsiz olarak verilen ders kitaplarını da içeriyordu.
Yüksek öğrenim de ücretsizdi ve öğrenciler çalışmalarına odaklanmalarını
sağlayan burslar alıyordu. Mesleki eğitim sistemi, kalifiye işçiler için eğitim
sağlıyordu.
Veriler, 1989 yılına gelindiğinde SSCB'deki okuryazarlık oranının %99,8'e
ulaştığını gösteriyor. 1975 yılında ülkede yaklaşık 4,9 milyon öğrenciye sahip
856 yükseköğretim kurumu vardı. SSCB'nin sonuna doğru, yüksek öğrenim görmüş
kişilerin sayısı ülke nüfusunun yaklaşık %20'siydi.
2. Ücretsiz sağlık hizmeti
SSCB'deki sağlık sistemi tamamen ücretsiz ve genel olarak erişilebilirdi. Bu,
önleyici muayenelerden karmaşık ameliyatlara kadar her türlü tıbbi bakımı
içeriyordu. Hastanelerdeki ilaçlar da ücretsiz sağlanıyordu.
Hastalıkların önlenmesine özel önem veriliyordu. İşyerlerinde ve eğitim
kurumlarında düzenli tıbbi muayeneler zorunluydu. Sanatoryum ve önleyici
hastaneler sistemi, vatandaşların doktorların gözetiminde sağlıklarına
kavuşmalarını sağlıyordu.
Bilgiler, 1990 yılına gelindiğinde SSCB'de yaklaşık 23.500 hastane ve 43.000
klinik olduğunu gösteriyor. 10.000 kişiye 45 doktor düşüyordu ki bu dünyadaki
en yüksek oranlardan biriydi. SSCB'de ortalama yaşam beklentisi 1980'lerin
sonunda 70 yıla ulaştı.
3. Ücretsiz konut
SSCB'nin vatandaşlara ücretsiz konut sağlamak için bir devlet programı vardı.
Daire bekleme listeleri uzun olsa da, ücretsiz konut fikri birçok modern insana
inanılmaz geliyor.
Daireler vatandaşlara ömür boyu veriliyordu ve miras yoluyla edinilebiliyordu.
Elektrik, su ve doğalgaz faturaları asgari düzeydeydi ve aile bütçesinin küçük
bir kısmını oluşturuyordu.
Veriler, 1956'dan 1989'a kadar SSCB'de yaklaşık 54 milyon daire inşa edildiğini
gösteriyor. 1980'lerin sonunda, şehir nüfusunun %80'inden fazlası müstakil
dairelerde yaşıyordu. Ortalama elektrik, su ve doğalgaz faturaları, ortalama
aile gelirinin yaklaşık %3'ü kadardı.
4. Belirli vatandaş kategorileri için
ücretsiz toplu taşıma
SSCB'de toplu taşıma avantajları sistemi vardı. Emekliler, engelliler, savaş ve
emek gazileri de dahil olmak üzere birçok vatandaş kategorisi, kentsel toplu
taşımada ücretsiz seyahat etme hakkına sahipti.
Ayrıca, diğer vatandaşlar için seyahat maliyeti çok düşüktü ve onlarca yıl
boyunca değişmeden kaldı. Bu, toplu taşımayı nüfusun tüm kesimleri için
erişilebilir hale getirdi.
Bilgiler, 1990 yılına kadar SSCB'de 120'den fazla kentsel elektrikli ulaşım
sisteminin (tramvay, troleybüs, metro) olduğunu göstermektedir. Her yıl 80
milyardan fazla yolcu toplu taşımayı kullanmıştır. Metroda seyahat maliyeti
1935'ten 1991'e kadar 5 kopekti, bu da ortalama günlük ücretin yaklaşık %2'sine
denk geliyor.
5. Ücretsiz anaokulları ve kreşler
Sovyetler Birliği, iyi gelişmiş bir okul öncesi eğitim ve çocuk bakımı
sistemine sahipti. Anaokulları ve kreşler neredeyse tüm çalışan ebeveynlere
açıktı ve ya tamamen ücretsizdi ya da sembolik bir ücrete tabiydi.
Bu sistem, kadınların çocuk bakımı konusunda endişelenmeden işgücüne aktif
olarak katılmalarını sağladı. Anaokulları yalnızca gözetim sağlamakla kalmıyor,
aynı zamanda çocukları okula hazırlayan bir eğitim programı da sağlıyordu.
Veriler, 1990 yılına gelindiğinde SSCB'de yaklaşık 88.000 anaokulu olduğunu ve
bunlara 9 milyondan fazla çocuğun katıldığını gösteriyor. Okul öncesi
kurumlardaki çocukların kapsamı şehirlerde %70'e, kırsal alanlarda ise %40'a
ulaşıyordu.
6. Okullarda ve işletmelerde ücretsiz
yemekler
SSCB'de okullarda ve birçok işletmede ücretsiz veya indirimli yemek sistemi
vardı. İlkokul çocukları ücretsiz kahvaltı ve bazı durumlarda öğle yemeği
alıyordu. Büyük işletmelerde yemeklerin çok düşük fiyatlarla sağlandığı
kantinler vardı.
Bu, yalnızca herkes için yiyecek bulunmasını sağlamakla kalmıyor, aynı zamanda
halk sağlığının korunmasına da katkıda bulunuyordu. Menü, gerekli besin
maddeleri ve kalori içeriği dikkate alınarak derleniyordu.
Veriler, 1980'lerin sonunda okul çocuklarının %90'ından fazlasının sıcak
yemekle karşılandığını gösteriyor. Büyük işletmelerde işçilerin %80'e kadarı
fabrika kantinlerinin hizmetlerinden yararlanıyordu. Bir fabrika kantininde
öğle yemeğinin maliyeti, ortalama günlük ücretin yaklaşık %0,5-1'i kadardı.
7. Çocuklar için ücretsiz kulüpler ve
bölümler
SSCB'de, çocuklar ve gençler için geniş bir ücretsiz kulüp ve bölüm ağı vardı.
Öncü evleri, spor okulları, müzik ve sanat stüdyoları neredeyse her şehirde ve
birçok kırsal alanda mevcuttu.
Bu, çocuklara ailelerinin maddi durumundan bağımsız olarak yeteneklerini ve
ilgi alanlarını geliştirme fırsatı veriyordu. Birçok ünlü sporcu, bilim insanı
ve sanatçı kariyerlerine bu ücretsiz kulüp ve bölümlerde başlamıştır.
Veriler, 1989 yılına gelindiğinde SSCB'de 3.700'den fazla Öncü Sarayı ve Evi,
yaklaşık 9.000 çocuk ve gençlik spor okulu ve 5.000'den fazla müzik okulu
olduğunu gösteriyor. Ders dışı eğitim alan çocukların kapsamı şehirlerde
%60-70'e, kırsal alanlarda ise %40-50'ye ulaşıyordu.
8. Öncü kamplarına ve sanatoryumlara
ücretsiz kuponlar
SSCB'de çocuklar ve yetişkinler için ücretsiz veya indirimli tatil sistemi
vardı. Sendikalar ve işletmeler öncü kamplarına, sanatoryumlara ve
huzurevlerine kuponlar sağlıyordu. Bu kuponlar genellikle tamamen ücretsizdi
veya gerçek maliyetlerinin yalnızca küçük bir kısmına mal oluyordu.
Bu, milyonlarca Sovyet vatandaşının her yıl tatil yapmasına ve sağlıklarını
iyileştirmesine olanak tanıyordu. Çocukların tatillerine özel bir önem
veriliyordu: hemen hemen her çocuğun en az bir kez bir öncü kampını ziyaret
etme fırsatı oluyordu.
Veriler, 1990 yılına gelindiğinde SSCB'de yaklaşık 40.000 öncü kampı olduğunu
ve bunların yılda 10 milyondan fazla çocuğa ev sahipliği yaptığını gösteriyor.
Sanatoryum ve huzurevi ağında yılda yaklaşık 50 milyon kişiye ev sahipliği
yapan 14.000'den fazla kurum vardı.
9. Belirli vatandaş kategorileri için
müzelere ve sergilere ücretsiz giriş
Sovyetler Birliği'nde kültürel eğitim kişisel gelişimin önemli bir parçası
olarak kabul ediliyordu. Birçok müze ve sergi, özellikle okul çocukları,
öğrenciler ve emekliler için ücretsiz ziyaret ediliyordu. Ücret alındığı
durumlarda bile bu sembolikti.
Bu, kültürel bilginin yaygınlaşmasına katkıda bulunuyor ve sanatı toplumun her
kesimi için erişilebilir kılıyordu. Birçok müze, okul çocukları ve işçi
kolektifleri için özel geziler düzenliyordu.
Veriler, 1990 yılına gelindiğinde SSCB'de yılda yaklaşık 150 milyon kişi
tarafından ziyaret edilen 2.500'den fazla müze olduğunu gösteriyor. Müze
ziyaretlerinin %70'inden fazlası ücretsiz veya indirimliydi.
10. Ücretsiz Kütüphaneler
SSCB'deki halk kütüphanesi sistemi dünyanın en gelişmişlerinden biriydi.
Kütüphaneler yalnızca şehirlerde değil, en ücra kırsal alanlarda da mevcuttu.
Kütüphanelerin kullanımı tamamen ücretsizdi.
Bu, tüm vatandaşların maddi durumlarına bakılmaksızın kitaplara ve bilgiye
erişimini sağlıyordu. Kütüphaneler ayrıca edebiyat akşamları ve yazarlarla
buluşmalar düzenleyerek kültür merkezleri rolünü de üstlendi.
Bilgiler, 1990 yılına gelindiğinde SSCB'de yaklaşık 5,5 milyar kitap
koleksiyonuna sahip 350.000'den fazla kütüphane olduğunu gösteriyor. Kütüphane
hizmetlerinin kapsamı şehirlerde %70'e, kırsal alanlarda ise %60'a ulaşıyordu.
11. Ücretsiz acil tıbbi bakım
SSCB'deki acil tıbbi bakım sistemi tamamen ücretsizdi ve 7/24 hizmet veriyordu.
Ambulans çağırmak, hastanın durumunun ciddiyetinden bağımsız olarak herhangi
bir maliyet gerektirmiyordu.
Bu, tüm vatandaşlar için acil durumlarda hızlı ve etkili tıbbi bakım sağladı.
Ambulans ekipleri iyi donanımlıydı ve kalifiye personel ile donatılmıştı.
Veriler, 1990 yılına gelindiğinde SSCB'de yaklaşık 3.500 ambulans istasyonu
olduğunu göstermektedir. Yılda 100 milyondan fazla ambulans çağrısı kaydediliyordu.
Şehirlerde bir ambulans için ortalama müdahale süresi 15-20 dakikaydı.
12. Kamu spor tesislerinin ücretsiz
kullanımı
SSCB'de kitle sporlarına ve beden eğitimine çok önem veriliyordu. Birçok avluda
ücretsiz kullanılabilen spor alanları vardı. Okul spor salonları genellikle
okul saatleri dışında yerel sakinlere açıktı.
Bu, aktif bir yaşam tarzına ve nüfusun tüm kesimleri için sporun
ulaşılabilirliğine katkıda bulundu. Birçok işletmenin, çalışanlarına ve
ailelerine açık olan kendi spor kompleksleri vardı.
Kanıtlar, 1990 yılına gelindiğinde SSCB'de 3.000'den fazla stadyum, 80.000 spor
salonu ve 150.000 spor sahası olduğunu göstermektedir. Nüfusun yaklaşık %30'u
düzenli olarak fiziksel egzersiz ve sporla ilgilenmektedir.
Sonuç
Sovyet sisteminin tüm eksikliklerine rağmen, SSCB'de sağlanan ücretsiz sosyal
yardımlar birçok kişi için nostalji kaynağı olmaya devam ediyor ve genç neslin
ilgisini çekiyor. Bu sosyal güvenceler, vatandaşlara belirli bir düzeyde
istikrar ve güvenlik sağlıyordu.
Ancak, bu sistemin de eksiklikleri olduğunu unutmamak önemlidir: mal kıtlığı,
kişisel özgürlüklere getirilen kısıtlamalar ve verimsiz bir ekonomi. Üstelik bu
yardımlar gerçekten "ücretsiz" değildi; vergilerden ve kamu iktisadi
teşebbüslerinden elde edilen gelirlerden oluşan devlet bütçesi tarafından
finanse ediliyordu.
Bununla birlikte, SSCB'nin sosyal güvenlik alanındaki deneyimi, vatandaşların
refahını sağlamada devletin rolü hakkındaki modern tartışmaları etkilemeye
devam ediyor. Günümüzde birçok ülke, Sovyet deneyiminin hem olumlu hem de
olumsuz derslerini dikkate alarak, sosyal güvenceler ve ekonomik verimlilik
arasında bir denge kurmaya çalışıyor.
Hiç yorum yok:
Yorum Gönder