Türkiye'ye Sovyet otobüsü

Fuad Safarov, Moskova

Kaynak:  https://medyagunlugu.com/  

Genç Türkiye Cumhuriyeti ile Sovyetler Birliği arasındaki yakın ilişkilerin önemli bir kanıtı da ekonomi ve ticarette yapılan iş birliği.

Trafik haberleri yayınlayan 110.km.ru sitesinde gazeteci Viktor Subbotin tarafından kaleme alınan yazıda Rusya'nın ZiS-8 markalı otobüsünün üretim tarihi anlatıldı. Rus gazeteci, 1934 yılında Sovyetler'in ilk otobüs ve kamyon ihracatının Türkiye'ye yaptığına dikkat çekti. Subbotin, "ZiS-8 otobüsleri ihraç edilen ilk Sovyet otobüsleri oldu. Türkiye de, 1934 yılında 16 otobüsün sevk edildiği ilk ülke oldu. Öncesinde Sovyetler Birliği Türkiye'ye 100 adet ZiS-5 markalı kamyon sevk etmişti" dedi. 

Sovyetler Birliği'nde üretilen bir kamyon modeli olan ZiS-5 aynı zamanda ihraç edilen ilk motorlu taşıt. Türkiye Cumhuriyeti'nin kurucusu Mustafa Kemal Atatürk döneminde, 100 parçalık bir parti takas yoluyla Türkiye'ye satıldı. Sovyet kamyonları 1934 yılında Türk Silahlı Kuvvetleri'nde hizmet vermeye başladı. 

Medya Günlüğü'ne konuşan Moskova Devlet Üniversitesi Asya ve Afrika Enstitüsü misafir öğretim görevlisi Dr. Mehmet Perinçek o dönemdeki ikili iş birliğini şöyle yorumladı: 

"O dönem Türkiye ve Sovyetler Birliği sadece askeri alanda değil, başta ekonomi olmak üzere diğer alanlarda iş birliği yaptı. Özellikle dünyadaki 1929 krizinden sonra ekonomi alanda iki ülke birbirine daha da yakınlaştı. Türkiye'de devletçilik, Sovyetler'de de kolektivizm ilkesi benimseniyordu ve iki ülke de 5 yıllık ekonomi kalkınma modelini uyguluyordu. Bu bağlamda Sovyet uzmanları Türkiye'de görev aldı. Sümerbank fabrikalarının kurulması için Sovyetler'den uygun şartlarda kredi alındı. Bu çerçevede SSCB'den Türkiye'ye otobüs ve kamyon başta olmak üzere çok sayıda teknik araç gereç ihraç edildi."  

Rusya Siyasi Araştırmalar Enstitüsü Başkanı Sergey Markov da, Atatürk'ün Sovyetler'in dostu olduğunu kaydederek, "Bizimle her alanda iş birliğine çok önem veriyordu. Otobüs ve kamyon ihracatı da buna bir örnek. Türk-Rus ilişkilerinde Atatürk'ün Sovyetler ile olan dostane ilişkilerinin özel yeri ve önemi var. Nitekim Rusya Devlet Başkanı Vladimir Putin de Atatürk için 'Bizim dostumuz' ifadesini kullanmıştı" dedi.