Fartsofka'dan samizdat'a... SSCB'yi tanımlayan 17 kelime

Kaynak: https://turkrus.com/

  

Bir ülke 17 kelimeyle özetlenebilir mi? Elbette hayır. Ancak bazı kavram ve olguların yabancılar açısından bir rehber işlevine sahip olduğu da bir gerçek. Russia Beyond bu düşünceden hareketle "Sovyetler Birliği'ni tanımlayan 17 kelime"den oluşan bir liste yayınladı. İşte bu kelimeler:

 

1. Kommunalka. Modern Rus insanını anlamak açısından ilk ve en kritik kelime. 1917 devriminden sonra gelen komünal apartman olgusu. 

2. Gulag. Geçmişi özetleyen kelimeler arasında en meşumu. Kısaltmanın açılımı: Islah ve Çalışma Kampları Yönetimi Baş İdaresi.

3. Piyoner. Komünist partisinin çocuk örgütlenmesi. Bir nevi Sovyet izcileri.

4. Kopeyka. En meşhur Sovyet otomobili, VAZ 2101'in takma adı. Hacı Murat'ın kuzeyli akrabası.

5. Dissident, yani muhalif. Sayıları az, ama etkileri büyük rejim karşıtları. Ünlü fizikçi ve insan hakları savunucusu Andrey Saharov'la özdeşleşen bir tanımlama.

6. Samizdat. Kendin bas. Sovyetler Birliği'nde özel yayınevi olmadığı için yetkili makamların onayı olmadan kitap basmak imkansızdı. Samizdat ise "dissidentlerin" buna karşı bulduğu çözüm oldu. Kendin bas, oku, okut, arkadaşına ver.

7. Brutalism. Sovyet mimarisini özetleyen kelime.

8. BAM. Baykal-Amur Demiryolu Hattı. Gulag mahkumlarına inşa ettirilen meşhur demir yolu.

9. Leniniana, yani Leninname. Her yerde Lenin olması, her kitabın Lenin'den alıntıyla başlaması, bütün şehirlerde Lenin heykellerinin, meydanlarının ve sokaklarının bulunması.

10. Mal kıtlığı. Rusçasıyla defitsit. 

11. Fartsofka. 1950'lerden itibaren hayata giren "kaçak ürünler". Kot pantolonlar, kıravatlar, parfümler, çoraplar... Mal kıtlığıyla cebelleşen Sovyet toplumuna dışarıdan üflenen bir nefes.

12. Pitiletka. Beş yıllık kalkınma planı.

13. Çekist. Nâzım Hikmet'in şiirlerine de giren çoğu kişi için ürpertici kavram. KGB'nin ve FSB'nin atası Çeka'nın mensubu. 

14. Peredovik. İş yerinde olağanüstü performans sergileyen insan.

15. Subbotnik. Cumartesi günleri yapılan "gönüllü" ücretsiz çalışmalar.

16. Kollektivizatsiya. Kollektifleştirme. Milyonlarca köylünün topraklarının elinden alınarak kolhoz ve sovhoz adı verilen çiftliklerde birleştirilmesi hadisesi, GULAG'ın ikiz kardeşi.

17. Şaraşka. GULAG'ın bir başka kardeşi. Üst düzey teknik bilgiye sahip siyasi mahkumların çalıştırıldığı özel kamplar. Uzay ve askeri teknolojiler dahil pek çok keşif Şaraşkalardan çıkmıştır. En ünlü sakinlerinden bazıları: Sergey Korolyov (Rus uzay çalışmalarının kurucusu), Aleksandr Soljenitsın (yazar, matematikçi), Vladimir Petlyakov (Pe-2 uçağının geliştiricisi).