Gusli: en eski ve özgün, geleneksel bir Rus müzik aleti

 

Gusli ( Гусли ), eski, geleneksel bir Rus müzik aletidir.

Gördüğünüzde hemen “Aaaa, bu bizim kanunumuza benzer bir müzik aleti,” dersiniz.

Evet, aynı aileden müzik aletleri, ama biraz farklı.

( Laf arasında; Türk müziğinde kanun, tambur, darbuka gibi geleneksel çalgıların tınısı beni şahsen yüreğimden yakalayıp, yere çarpar. Hele gurbette olunca etkisi kat kat büyük oluyor. Hem keyif alıyor, hem de hüzünleniyorum. Karışık duygular kısacası…

Neyse, bu başka bir zamanda değinilecek bir konu; devam edelim.)

Gusli, şeklen benzer, ama farklı bir kültürün ürünü.

Geleneksel Rus kültüründe guslinin önemli bir yeri var.

Rus masal karakterleri gusli çalar ve hatta onun yardımıyla düşmanlarını yener.

Nasıl mı?

Onları dans ettirerek!

Bu halk enstrümanının sesi, kendinizi bir Rus “kosovorotka”sıyla ( bu da bildiğimiz tipik, geleneksel Rus gömleği ) bir ormanda ve bir huş ağacına sarılmış olarak hayal etmenizi sağlayacaktır.

Bu müzik aleti, sakin bir müzik eşliğinde hayranlıklarını (efsaneleri) anlatan uzun sakallı staretlerin (yaşlılar) ellerindeydi. Bu, bogatilerin (peri savaşçılarının) çaldıkları, düşmanlarını sonuna kadar dans ettiren tek enstrümandı.

Bu ne bir balalayka, ne de bir boynuzdur. Bu bir gusli… Slav masallarının çoğunda adı geçen kadim telli müzik aleti.

Ama onu bu kadar sihirli yapan nedir ve şimdi kimler çalıyor?

Gusli adı "uğultu" ve "vızıltı" kelimelerinden türemiştir. Bir gusli'nin yumuşak sesi, ve kuşların şarkı cıvıldaması gibi gelir.

Bu eski enstrüman 9. yüzyıldan beri biliniyor ve bugün hala halk ve senfoni orkestralarında yaygın olarak kullanılıyor.

Geleneksel olarak, bir gusli türüne bağlı olarak 5 ila 60 telden yapılır: dizlerin üzerine yerleştirilmesi gereken miğfer şekilli (shlemovidnye) ve kanat şeklindeki (krylovidnye), dikey lira şeklindeki (lirovidnye) ve masa- En çok büyük halk orkestralarında kullanılan piyano şeklindeki (klavirnye) gibidir.

Guslyar adlı bir müzisyen, gusli'nin boyutuna bağlı olarak hem parmağını hem de aracı kullanarak çalar.

Geleneksel olarak, bu enstrüman akçaağaç, huş ağacı veya Rowan'dan yapılır.

Eskiden bu enstrüman olmadan Slav partisi düzenlemek imkansızdı: hem soylular hem de köylüler gusli müziğini dinlemeyi severdi. Rus çarlarının bile bayram yemeklerinde eğlenmek için gusli orkestraları vardı (Rusça pir). Ve tabii ki bir gusli, skomorokh olarak adlandırılan gezgin müzisyenler ve aktörler için bir enstrümandı. Ancak, bir zamanlar müzikleri ve performansları Ortodoks Kilisesi tarafından "alay" ikonik şiirleri nedeniyle yasaklanmış ve guslileri yakılmıştı.

Bir efsaneye göre, ilk gusli eğlenmek için bogatiler tarafından yapılmıştır. Bir keresinde uygun bir ağaç buldular ve bir müzik aleti yapmaya karar verdiler. Kurgu olsun ya da olmasın, ama Slav destanlarında savaşçılar sadece bir gusli eşliğinde oynarlar.

Bir anlatıya göre, Sadko adında bir savaşçı, gusli'sini Ilmen Gölü kıyısında (Rusya'nın kuzeyinde Veliky Novgorod yakınlarındaki bir göl) çalan çok fakir bir adamdı. Bir gün sualtı çarı onun müziğini duydu ve onu zengin bir tüccar yaptı.

Başka bir efsane, Dük Vladimir the Great'in partilerinde gusli çalan ve misafirlerini eğlendiren Dobrynya adında bir bogatırdan bahseder. Stavr Godinovich adında bir savaşçı, yabancı bir büyükelçiyi neşelendirmek için hapishaneden çıkacak kadar yetenekli bir guslyar idi.

Bazı Rus halk araştırmacıları, gusli çalmanın bir savaşçının eğitiminin bir parçası olduğunu düşünüyor.

 

Kendi kendine çalan sihirli gusli

Rus halk destanlarında, insan olmadan kendi başına müzik çalabilen gusli - “samogudy” den sık sık bahsedilir. Sadece bir sesli komutla ("Gusli, çal!") "Açılırlar" ve etraflarındaki herkesin kesintisiz dans etmesini sağlarlar. Bir efsanede, böyle bir gusli, Maria Iskusnitsa'yı (Maria the Artful) su altı çarının esaretinden kurtarmaya yardımcı olur. Bir diğerinde - müziğiyle fethedilen çarın kızıyla evlenecek basit bir çoban olur.

Elbette, masal kahramanlarının birçok sihirli aygıtı olduğunu biliyoruz, ancak yine de bazı tarihçiler böyle bir gusli'nin gerçekten var olabileceğine inanıyor - örneğin, belirli bir melodiyi çalan bir müzik kutusu gibi bir mekanizmaya sahip olabilirler.

 

Gusli hala çok popüler mi?

Halk müziği Rusya'da çok popüler, sadece farklı türlerde gusli'den oluşan topluluklar bile var ("Rusya'nın Guslyars" adlı devlet orkestrası gibi).

Ayrıca, birçok insan hala geleneksel çalmayı öğrenmek istiyor - kendileri için bile. Tver Bölgesinde bir aile atölyesi kuran tanınmış bir gusli yapımcısı olan Sergei Gorchakov, "Bir gusli çalmak sezgisel bile olabilir" diyor. “Enstrümanı elinize alın, telleri tıngırdatarak ve güzel sesler çıkarmaya başlayın. Bir gusli, hiçbir notayı kaçıramayacağınız şekilde ayarlanmıştır! "

Son zamanlarda, yeni başlayanlar için çevrimiçi bir maraton düzenledi ve 100'den fazla öğrencinin kursunu bitirdiğini söyledi. "Sadece el motor becerilerini geliştirmeniz gerekiyor ve müzik olacak."

Atölye çalışmasında, Sergey’in ekibi yalnızca eski teknolojilerle geleneksel gusli yapmakla kalmıyor, aynı zamanda modern tekniklerle de yapıyor - müzisyenlerin talep ettiği Black Metal tarzı gibi.

 

Kaynak: https://www.rbth.com/