Sovyet filmlerinde Türk teması

Fuad Seferov

Kaynak: http://www.medyagunlugu.com/

Önemli eserler veren Sovyet sinemasında çok sık olmasa da zaman zaman "Türk teması" da kullanıldı. 

Casus, savaş ve komedi türünde çekilen "Türk temalı" bazı filmler şöyle:

"Başarı Centilmenleri" (1971)

Ünlü Sovyet komedi filminde Türkiye teması da konu ediliyor... Rus sinemaseverlerin vazgeçmediği komedi filminde Prof. Dr. Nikolay Maltsev adlı bir Sovyet bilim adamı hırsızların eğitilmesi için Osmanlı yönteminden yararlanılmasını savunuyor. Maltsev, "Eski zamanlarda Türkiye'de uygulanan gibi yapılmalı! İçi pislik dolu fıçıya hırsızı sokmak lazım. Yanında, kafasının üstünde de eli kılıçlı yeniçeri. Her 5 dakikada bir yeniçeri kılıcı fıçının üzerinden sallıyor! İşte böylece o (hırsız) tüm gün fıçıya kafasını sokuyor" diyor.

Amiral Nahimov (1946)

Bu filmde Kırım Savaşı konu ediliyor. Fakat filmin en ilginç anı, Türk Amiral Patrona Osman Paşa'nın esir alınması sahnesi. Rus basınına göre, SSCB Komünist Partisi Merkez Komitesi filmdeki söz konusu sahnenin değiştirilmesi için 11 Mayıs 1946 tarihinde bir karar almış. Haberlere göre dönemin Sovyet lideri Josef Stalin, filmdeki 'Türk Paşa'nın esir alınması sahnesini beğenmemiş. Karar çerçevesinde değiştirilen sahnede Amiral Pavel Nahimov esir alınan Türk Paşa'ya Türkiye'nin her zaman Rusya ile barış ve dostluk ilişkileri içinde olması gerektiğini söylüyor. Düzeltilen sahnede Rus amiral esir Patrona Osman Paşa'ya, "Türkiye Rusya ile kavga etmediği zaman her şey güzel oluyor. Fakat Türkiye başkalarını (İngilizler kastediliyor) dinlediğinde bu, büyük mutsuzlukla sona eriyor" ifadelerini kullanıyor.

Pırlanta El (1968)

Ünlü Sovyet yönetmen Leonid Gayday'ın yönettiği yapım, Sovyet film tarihinin en popüler komedi filmlerinden biri. Filmde İstanbul bağlantılı uluslararası çetenin altın kaçakçılığı konu ediliyor. Yönetmen Gayday, İstanbul sahnesini ilk önce kentin tarihi sokaklarında sahneyi çekmeyi planlamış. Fakat yeterli para bulamayınca söz konusu İstanbul sahneleri için Bakü'nün İçerişehir sokakları tercih edilmiş.

Kafkas Esiri (1966)

Yine Gayday'ın unutulmaz ünlü komedisi. Filmde Kuzey Kafkasya'da yerel bir parti yöneticisi genç bir kızla evlenmek istiyor. Kızı kaçırmak için özel ekip kuruluyor. Çete kızı kaçırarak bir eve kapatıyor. Kızı ikna etmek için çete üyeleri özel parti düzenliyor. Bir çete üyesi, ünlü Sovyet komedyeni Yuri Nikulin kızın gönlünü almak için "Ben sultan olsaydım üç karım olurdu. Üç tarattan etrafım güzel olurdu. Diğer taraftan böyle bir durumlarda çok fazla sıkıntı ve kaygı, Allah korusun!" şarkısını söylüyor.

Üç Artı İki (1963)

Sovyet komedi filmi, ünlü sanatçılar Andrey Mironov, Natalya Fateyeva'nın da oynadığı ve halen çok beğeniyle izlenen filmlerden biri. Karadeniz kıyısında çadırda tatil yapan gençler radyodan Anadolu türküsü "Keziban'ın Alt Odası Sekili"ni dinliyor. Karadeniz'in karşı tarafı Türkiye'den şarkının yayınlandığı mesajı veriliyor.

Koşu (1970)

Rus yazar Mihail Bulgakov'un eserine dayanan 1970 yapımlı ünlü Sovyet filminde Rusya'da 1917 Bolşevik Devrimi sonrasında Karadeniz üzerinden İstanbul'a kaçan Beyaz Ordu generalleri, subayları ve Rus  soyluların öyküsü anlatılıyor. Filmin İstanbul sahnesindeki bazı bölümlerin "gizlice" çekildiği yıllar sonra ortaya çıktı.

Devlet Sınırı dizisi . 8. bölüm (1988)

Dizide Sovyet-Türk sınırında Amerikan ajanının Türk istihbaratının yardımıyla bir operasyonu anlatılıyor. Türkiye sınırına yakın bir yerde (Ermenistan bölgesi) çekimlerin yapıldığı filmde uzaktan çekilen 3 Türk askeri de gösteriliyor. Türk askerleri Sovyet sinema ekibine el sallıyor.

Pasaport (1990)

Gürcü asıllı Georgi Daneliya'nın çektiği komedi filminde kardeşinin yerine İsrail'e sahte pasaportla giden vatandaşın dönüşünde Türkiye üzerinden Gürcistan'a kaçak girişi anlatılıyor.