Kaynak:
https://tr.wikipedia.org/
Pyotr Alekseyeviç Kropotkin (d. 9 Aralık 1842 -
ö. 8 Şubat 1921) anarko komünist Rus yazar, anarşizm kuramcısı.
9 Aralık 1842’da Moskova’da doğdu. Babası
Prens Aleksei Kropotkin; annesi ise Yekaterina Nikolaevna'dır. 1846'da
anneleri veremden ölünce, Peter ve kardeşleri daha katı olan babaları
tarafından büyütülür.
Kropotkin Ağustos 1857’de on beş
yaşındayken Sankt-Peterburg’daki Pages Taburuna katılır. Bu taburda
çoğunluğu soylu sınıfından 150 genç eğitim görmektedir. Kropotkin sınıf
arkadaşları ile ilişkilerini geliştirmekte zorlanır; taburdan ayrıldığı 1862’ye
kadar zamanının büyük bir bölümünü kitap okumaya, mektup yazmaya ve dergi çıkarmaya
ayırır.
Pages Taburu mezunlarının Rus ordusunda istedikleri yerde
göreve gitme hakları bulunmaktaydı. 1862’de mezun olan Kropotkin ise Sibirya’yı
tercih etti. Böylece on yıl sürecek bir gezginlik dönemi başlamış oldu.
Sibirya’da aldığı görevler Kropotkin’de hükümete karşı bir hayalkırıklığı
oluşmasına neden oldu.
1864’de işinden istifa etmeyi düşündüğü bir sırada,
kendisine Mançurya'nın coğrafik araştırmasına katılması teklif edildi.
Teklifi kabul eden Kropotkin 1865 yılında kendisini tamamen bu
coğrafi araştırmaya adadı.
Kropotkin 1867 Nisan'da nihayet ordudan ayrıldı;
ve Irkutsk'u terk ederek St. Petersburg'a döndü. Burada Merkezi İstatistik
Komitesi’nde çalışmaya başladı. Bir taraftan da Coğrafya Topluluğu için yaptığı
çalışmalara devam ediyordu. Üniversiteye kayıt yaptırdı, ama mali sorunlar
yüzünden mezun olamadı. 1868-1870 yıllarında zamanını tamamiyle
coğrafya çalışmalarına ayırdı.
1871 Sonbaharında babası ölür. Aynı yıl Kropotkin kamu
görevlerinden ayrılır. İmparatorluk Coğrafya Topluluğu ona
sekreterlik görevi teklif eder. Bu onun yaşındaki birisi için büyük bir onur
sayılan bir görevdir; ancak Kropotkin orada yapacağı kariyeri boşa geçirilmiş
olarak değerlendirerek, teklifi reddeder.
Anarşizmle
tanışma
1871 Paris Komünü'nün etkisi ile işçi hareketlerine olan
ilgisi artar; işçi hareketleri hakkında daha çok şey öğrenmek için yurtdışına
seyahat etmeye karar verir. 1872 Şubat'ta Rusya'dan ayrılarak İsviçre'ye
hareket eder. Zürih'e varır varmaz hemen Enternasyonal'in yerel
şubesine üye olur. Ancak bir süre sonra daha radikal olan Jura Federasyonu'nun Neuchatel'deki
merkezini ziyaret eder. Buradaki izlenimleriyle anarşizmi benimser.
Kropotkin 1872 Mayıs'ta Rusya'ya döner;
nihilistlerin liderliğindeki Chaikovski Çevresi içinde devrimci
görüşlerin yayılmasında önemli bir rol üstlenir.
1873 yılında Peter Kropotkin tutuklanarak hapse
atılır; 1876'da İngiltere'ye kaçar. Burada kısa bir süre kaldıktan sonra
İsviçre'ye giderek Jura Federasyonuna katılır. 1877'de Paris'e gider; burada
sosyalist hareketin başlatılmasına katkıda bulunur. 1878'de İsviçre'ye döner;
Jura federasyonunun devrimci gazetesi Le Révolté'ye yazılar yazar.
1881'de, Çar II. Alexander'ın suikaste uğramasından kısa
bir süre sonra Kropotkin İsviçre'den sınırdışı edilir. Thonon (Savoy)'da kısa
bir süre kaldıktan sonra Londra'ya gider. Burada bir yıl kadar kaldıktan sonra
1882'nin sonlarına doğru tekrar Thonon'a döner. Burada Fransız hükümeti
tarafından tutuklanır. Lyon'da yapılan duruşmada Enternasyonal üyesi olduğu
gerekçesiyle beş yıl hapis cezasına çarptırılır. 1886'da serbest bırakılınca
Londra'ya yerleşir. Aynı yıl Sibirya'ya sürgün edilen kardeşi Alexander intihar
eder.
1890’larda zamanının çoğunu yazmakla geçirir;
kitaplarında anarşist-komünizmi teorisini geliştirmeye çalışır. 1897'de
Kanada ve ABD'yi ziyaret eder. Amerikan dergisi Atlantic Monthly anılarını
basmayı kabul eder.
1901-1909 yılları arasında daha çok Rusça yazılar
yazar. 1905 devriminin başarısızlığa düşmesi hayal kırıklığına uğramasına yol
açar.
Savaş
ve Devrim
1909'de İsviçre'ye döner; Lena altın madenlerinde 270
işçinin katledilmesi olayının gündeme getirilmesi için çalışır. Ancak bu
çabaları I. Dünya Savaşı ile kesintiye uğrar. I. Dünya Savaşı
sırasında işçi sınıfına karşı en büyük tehdit olarak gördüğü Alman
emperyalizmine karşı devletler arası ittifakı destekleyen bir tavır alır. Bu
tavrı birçok kişi tarafından sert şekilde eleştirilir; Errico Malatesta gibi
pek çok anarşist bu dönemde Kropotkin'den uzaklaşır. Bu tavır en net
biçimiyle Onaltılar
Manifestosunda görülebilir. 1917'de Petrograd'a
gider; burada Aleksandr Kerenski hükümetine yardımlarda bulunur.
Ancak Bolşeviklerin iktidara gelmesiyle bu çabaları da sona erer.
Pyotr Kropotkin 8 Şubat 1921'de ölür. Bolşevik lider Lenin'in
kişisel izni ile Novodevichy mezarlığında anarşistler tarafından büyük bir
cenaze töreni düzenlenir. Bu, anarşistlerin kitlesel olarak Rusya'daki son bir
araya gelişi olur.
Kitapları:
1902 Londra, Karşılıklı Yardımlaşma (Mutual
Aid: A Factor of Evolution)
1892 Paris, Ekmeğin Fethi (The Conquest of
Bread)
Tarlalar, Fabrikalar ve Atölyeler (Fields, Factories
and Workshops)
The Great French Revolution
1887, In Russian and French Prisons.
1889, Bir Devrimcinin Anıları (Memoirs of a
Revolutionist).
1915 New York, Russian Literature: Ideals and
Realities.
Makaleleri:
"Research on the Ice age", Notices of
the Imperial Russian Geographical Society, 1876.
"The desiccation of Eur-Asia", Geographical
Journal, 23 (1904), 722-741.
Broşürleri:
Dinle Anarşist!
Gençliğe Çağrı (Appeal to the Young)
1889, Anarşist ahlak.
Hiç yorum yok:
Yorum Gönder