Nazım Hikmet'in şiirinden bir Rusça şarkı

Resim: Mustafa Çokbilir

Kaynak: Kavel Alpaslan  / gazeteduvar.com.tr  

15 Ocak Pazartesi günü, “…Çin’den İspanya’ya, Ümit Burnu’ndan Alaska’ya kadar / her mili bahride, her kilometrede / dostum ve düşmanım var. / Dostlar ki bir kere bile selâmlaşmadık /aynı ekmek, aynı hürriyet, aynı hasret için ölebiliriz. / Düşmanlar ki kanlarına susamışım / kanıma susamışlar. / Benim kuvvetim: / bu büyük dünyada yalnız olmayışımdır…” diye yazan usta şair Nazım Hikmet’in 116’ıncı doğum günü.

Nazım’dan bahsederken sıkça isminin önüne ‘dünyaca ünlü şair’ diye ekleriz. Yani kitapları dilden dile çevrilen şairin uluslararası ününden haberdarız. Daha doğru bir ifadeyle Nazım’ın, onu bu büyük dünya üzerinde yalnız bırakmayan, ‘selamlaşmadığı dostlarının’ olduğunu biliyoruz.

Elbette bir şairin eserlerinin farklı coğrafyalara taşınması, sadece o ülkedeki kitap raflarında yerini alması anlamına gelmiyor. Nasıl ki Pablo Neruda’nın şiirleri Türkiye’deki raflardan çıkıp müziğimizin içine girdiyse, Nazım’ın dizelerine de farklı coğrafyalarda rastlamak mümkün. Hele ki Nazım gibi dünyanın çeşitli halklarının acılarına, sevinçlerine, mücadelelerine kulak veren, ses olan bir şairden söz ediyorsak bu durum biraz da kaçınılmaz.

Hayatının büyük bir bölümünün Sovyetler Birliği’nde geçtiğini düşünürsek sanırım en az şaşıracağımız şey Nazım’a Sovyet müziğinde rastlamak olacak.

Sovyet cumhuriyetlerinin kültürel birikiminde Nazım’ın rolü büyük.

Bu da Rusça söylenmiş bir Nazım şiiri.

Moldovalı besteci Eugen Doga da Nazım’ın, Sovyet sanatçıların tarihte sürekli ilgisini çekmiş ‘uzay’ hakkındaki ‘Kosmosun kardeşliği adına’ şiirini bestesine eklemiş.

Önce Türkçesini hatırlayalım:

KOSMOSUN KARDEŞLİĞİ ADINA
Nazım Hikmet

Kosmosda bizden başka düşünen var mı
var
bize benzer mi
bilmiyorum
belki bizden güzeldir
bizona benzer mesela ama çayırdan nazik
belki de akarsuyun şankına benzer
belki çirkindir bizden
karıncaya benzer mesala ama tıraktörden iri
belki de kapı gıcırtısına benzer
belki ne güzeldir bizden ne de çirkin
belki tıpatıp bize benzer

13 Nisan 1961, Paris  

Rusça şarkı sözleri de şöyle:

ВО ИМЯ КОСМИЧЕСКОГО БРАТСТВА (КОСМИЧЕСКОМУ БРАТСТВУ)

Есть ли в космосе, кроме нас, живое существо?
Есть.
Похоже ль на нас?
Не знаю.
Может быть, красивей, чем мы?
Может быть, на бизона похоже,
в то же время нежнее травы?
А быть может, похоже на блеск текучей воды?
Может, менее красиво, чем мы?
Например, похоже на муравья,
в то же время громаднее трактора.
А может быть, на скрип двери похоже?
Может быть, не красивей, чем мы, и не хуже,
Может быть, как две капли похоже на нас?..

13 апреля 1961 года.

Not:  Aslında Nâzım Hikmet, 20 Kasım 1901'de Selanik'te doğmuş, aile çevresinde 40 gün için bir yaş büyük görünmesin diye bu tarih 15 Ocak 1902 olarak anılmış, kendisi de bunu benimsemiş.