Barış
Avşar
Kaynak:
https://www.gazeteduvar.com.tr/
O,
aslında kendi başına kimseyle alıp vereceği olmayan biri. Ancak ne zamanki
birileri 'bulaşıyor'... Tefeciler, muhafızlar, ajanlar, dolandırıcılar... İşte
o zaman tepesi atıyor hocanın. Hem onların hem de onları besleyen sistemin en
azılı düşmanı kesiliveriyor.
Nasreddin Hoca dünyanın Anadolu’dan Çin’e uzanan geniş bir
bölgesinde yüzyıllar boyunca sahiplenilen, sevilen ve en önemlisi birbirinden
farklı onlarca halkı güldürebilen bir kahramandır.
Yağız atıyla, ışıldayan kılıcıyla, bir vuruşta üç kişiye yere seren gücüyle mi? Değil! Ama eşeğiyle, sarığıyla ve en önemlisi hazır cevaplılığıyla kendisini gösteren zekasıyla…
Yağız atıyla, ışıldayan kılıcıyla, bir vuruşta üç kişiye yere seren gücüyle mi? Değil! Ama eşeğiyle, sarığıyla ve en önemlisi hazır cevaplılığıyla kendisini gösteren zekasıyla…
BİR
İNSAN ÖMRÜNDEN UZUN…
Onun için doğum ve ölüm tarihleri verilse de, Hoca’nın
yaygın ünü, bir insanın hayat süresi içinde -hele de 13. yüzyıl koşullarında-
bu kadar geniş topraklar üzerinde elde edilmiş gibi görünmemektedir.
Muhtemeldir ki ilham kaynağı olan bir kişinin üzerine eklenen, hayata ‘onun
gibi’ bakan takipçileri vardır. Onu anlatan ve yayıp zenginleştiren, canlı
tutan.
Nasreddin Hoca’nın ağırlıklı olarak Müslüman halklar
arasında tanındığı düşünülse de onun milliyetler gibi dinler arasında da
‘sınırlar ötesi’ olduğunu anlatan bir kitap çıktı kısa süre önce Kor
Yayınları’ndan: Huzur Bozan Nasreddin.
Bizde 42 yıl boyunca yazdığı Nasreddin Hoca kitabının
basılması bile olay olan Pertev Naili Boratav’ın üniversiteden ‘komünistlik’
suçlamasıyla uzaklaştırılmasından 8 yıl önce, Sovyetler Birliği’nde yayınlanan
bir kitap bu. Ve yazarı da bir Rus: Leonid Solovyov. İşin ilginç tarafı kitap
bir ‘Nasreddin Hoca fıkraları’ kitabı değil. Daha doğrusu hem öyle hem değil:
Bir roman kurgusu içerisinde ana hikaye sürüp giderken, peşisıra onlarca
fıkrayı da sunuyor okura. Çoğu da çocukluktan bu yana duyduklarımız… Bunları
kitap boyunca yazar anlatıyor, Hoca’nın kendisi anlatıyor, halktan kimseler
anlatıyor hatta ‘kötü adamlar’ çarpıtarak anlatıyor… Normalde olduğu gibi yani:
Herkes Nasreddin Hoca fıkrası biliyor ve anlatıyor!
HOCANIN
‘DOĞASI’ ÖYLE!
Ancak bu kitapta ‘normal olmayan’ daha önce rastlamadığımız
şey, Hoca’nın açıktan halkın yanında ve zalime karşı bir isyan lideri olacak
kadar ‘muhalefetinin zirvesinde’ olması! Boratav’ın kitabının 1995’te kendi
yayıncısı tarafından (Yapı Kredi Yayınları) sansürlenmesine varacak kadar
‘müstehcen’ bulunan fıkralar Solovyov’da da yok. Ancak yazar bunu bir
sansürleme derdinden çok Hoca’yı anlatırken başka derdi/meramı olduğu için
yapmamış gibi daha çok. Yoksa zalim sultanların, hanların, emirlerin haremlerine
girip ‘eşleriyle’ birlikte olacak kadar cinsellik konusunda ileri gidebilen bir
Nasreddin var yine ortada. Kadınların ona ‘hayır’ demesi de çok mümkün değil!
Ancak ‘Huzur Bozan Nasreddin’in dünyanın egemenlerini cezalandırmak için
yaptığı bir şey değil bu: Doğası öyle!
O, aslında kendi başına kimseyle alıp vereceği olmayan
biri. Ancak ne zamanki birileri ‘bulaşıyor’… Tefeciler, muhafızlar, ajanlar,
dolandırıcılar… İşte o zaman tepesi atıyor hocanın. Hem onların hem de onları
besleyen sistemin en azılı düşmanı kesiliveriyor. En azılı ve kahredici düşman!
İşte Solovyov’un anlatmak istedikleri de burada ortaya çıkıyor. Bir egemen,
halkına eziyet ettiğinde, zulüm ettiğinde Nasreddin Hoca ortaya çıkıp dersini
veriyor! Ama ne dersler: O, zalimin düzenini (huzurunu) ilham verici bir
şekilde bozuyor. Ve bunu yaparken de tek silahı zekası… Hakkını yemeyelim bir
de eşeği!
Nasreddin Hoca zaten ‘toplumsal’ değil midir her zaman?
Değildir işte… Onunla baş edemeyen egemen, zamanla onu
kapsamaya çalışmış, yumuşatılmış, halktan koparılmış bir ‘tonton dedeciğe’
çevirmeye kalkmıştır. Boratav kitabının başına gelen de o yüzdendir ya…
Ama ‘Huzur Bozan Nasreddin’ bir roman olsa da, Hoca’nın
herhalde neden bu kadar halk içinde yaşadığına dair gayet güçlü kanıtlar öne
sürüyor. Solovyov’un bir Sovyet yazar olarak, içinde büyüyüp yaşadığı Müslüman
halklara bir selamı/uyarısı: Nasreddin Hoca’nın halkı olduğunuzu unutmayın!
Huzur
Bozan Nasreddin, Leonid Solovyov, çev: Ali Rıza Dırık, 216 syf., Kor Kitap,
2018.
Hiç yorum yok:
Yorum Gönder