Pavel Gnilorybov: “Moskova'nın sorunu çok hızlı değişmesi”

Kaynak: https://dzen.ru/

 

Moskova uzmanı ve tur rehberi Pavel Gnilorybov, Rostov bölgesindeki Gluboky köyünde doğdu ve Moskova Devlet Üniversitesi Tarih Bölümü'ne girdikten sonra başkente taşındı. 2017 yılında Rus mimarisi ve tarihi mirasın korunmasına adanmış Architectural Excesses projesini kurdu. Telegram kanalında şu anda 121.000'den fazla kullanıcı, YouTube kanalında ise 220.000 abone bulunuyor. Gnilorybov, Architectural Excesses: How to Love Moscow, Instructions ve Moscow in the Age of Reforms, From the Abolition of Serfdom to I. World War gibi Moskova'ya adanmış birçok kitap yayınladı. Rus şehirlerinde konferanslar veriyor ve iç turizmi teşvik ediyor. Herkesin kendi rehberi olabileceğine inanıyor çünkü açık kaynaklarda bilgi bulmak kolay, ancak bir şehri tanımanın en iyi yolu eski sakinleriyle konuşmak.

– "Architectural Excesses" adlı Telegram kanalını sekiz yıldır yönetiyorsunuz. İçeriklerin büyük kısmı okuyucularınız tarafından gönderiliyor. Hatırladığınız en sıra dışı şey nedir?

– Son haber: Bana devrim öncesi Moskova'daki bir rögar kapağının fotoğrafını gönderdiler; fotoğrafta "mühendis" kelimesinde bir hata vardı. Bir okuyucum sayesinde, 1960'ların başlarında "Kruşçev dönemi" binalarının uçlarında dikey bahçecilik için tasarlanmış özel demir yapılar olduğunu da öğrendim. Yani, yabani üzüm ve sarmaşıkların şehrin her yerine yayılıp şehri süsleyeceği çoktan düşünülüyordu. Bu yılın en viral haberi, bir kır köyündeki Kurt Cobain Sokağı'ydı; tesadüfen Yandex.Maps'te kendimiz bulduk. İsmini 2010'larda yaz sakinleri koymuş.

- Şehre turist olarak geldiğinizi hayal edin. Ama bir haftalığına merkezde dolaşmaya değil, bir aylığına. Şehri tepeden tırnağa keşfetmek istiyorsanız hangi bölgeye yerleşmelisiniz?

– Moskova'da kendim birkaç daire değiştirdim, Üçüncü Ulaşım Halkası boyunca saat yönünde ilerledim. Harika bir histi, Moskova'nın tadını alıyorsunuz: akıllı "Havaalanı", proleter güneydoğu. Bu isimsiz kısaltmaların (TsAO, SAO, YuVAO, YuZAO vb.) ardında çok farklı karakterlerin gizlendiğini anlıyorsunuz. Ama her bölgenin kendine özgü bir çekiciliği var.

Bölgesel kimlik adalarının hâlâ var olduğu yerlere yerleşmek daha iyidir. Ben Tuşino veya Akademiçeski bölgesini tercih ederdim. Batı Biryulyovo veya Doğu Degunino bile hâlâ kendine özgü, benzersiz özelliklere sahip. İzole bir ada bilinci istiyorsanız, birçok harika mekana sahip en ücra bölgelerden biri olan Kapotnya'ya giderdim.

- Uzun yıllar yakınlarda yaşadım, bisiklet sürmek için harika bir set var. Ama kokusu kendine has.

– Yine de Moskova Petrol Rafinerisi bugün önemli ölçüde modernize edilmiş ve çevre projelerine katılıyor. Genel olarak bölge, şehir içinde bir şehir hissi veriyor ve pek çok şey değişmiyor. Orada doğuyorsunuz, fabrikada çalışıyorsunuz, kantinde set menü öğle yemeği yiyor, kuğuları besliyor, büyükannenizin yaşadığı dönemdeki ficus ağaçlarının yetiştiği Toplum Merkezi'ne gidiyorsunuz. Moskova'da şehrin 50-60 yıl önceki halini görmenizi sağlayacak pek fazla yer yok. Örneğin, eski pazarlar geçmişin atmosferini mükemmel bir şekilde korumuş.

– Merkezde artık tüm pazarlar moda ve pahalı hale geldi.

– Moskova'yı tanımak istiyorsanız Preobrajenskiy Pazarı'na gidin. Orada Tambov'dan patates, Voronej'den salatalık satan insanlar var. Bunu onlarca yıldır yapıyorlar; denemenize izin veriyorlar ve krediyle satıyorlar. Leningradsky, Cheryomushkinsky, Dorogomilovsky pazarlarına gidin. Moskova'nın sorunu, çok hızlı değişmesi ve zamanın kuşunu kuyruğundan yakalayamamanız. Bazı belediye otobüs durakları (toplu taşıma güzergahlarında gösterilmeyen resmi ulaşım araçlarına binmek için – “Vedomosti. Gorod”) veya bir Sovyet pub'ı var, ancak bunlar istisna, tek bir çerçeve oluşturmuyorlar.

– Geçmişteki bu adalar yüzyıllardır işlevselliğini koruyan yapılar olabilir mi?

- Evet, bunlar müzeler, tiyatrolar, üniversiteler. Örneğin, Mokhovaya'daki Moskova Devlet Üniversitesi binası. National gibi eski oteller. 1980 Olimpiyatları için inşa edilen Cosmos Oteli'nin oda anahtarlarının hala 1980'lerdekiyle aynı olması ilginç. Izmailovo'daki Alpha, Beta ve Gamma otellerinde de son 40 yılda pek bir şey değişmedi.

– En sevdiğiniz ev hangisi?

– Birini seçmek zor. Ama ben Nirnzee Evi'ni seçerdim – Moskova'nın ilk gökdeleni. 20. yüzyılın başlarında 10 kat bir yenilikti. Bekarlar için 25-30 metrekarelik küçük daireler vardı ve bu kategorideki nüfus arasında konutlara olan talep hala devam ediyor. Mihail Bulgakov, 100 yıl önce kullanılan açık çatıya tırmandı ve Moskova'ya baktı – bu arada, gelecekteki eşi Elena Shilovskaya ile bu evde tanıştı. "Ofis Aşkı" orada çekildi. Bu, "Edebiyat Soruları" dergisinin yayın ofisine ve GITIS eğitim tiyatrosuna ev sahipliği yapan, eski moda ve aydın bir ev. Neva Nehri'nin Moskova'daki St. Petersburg'unu andıran canlı, güzel ve görsel olarak kesinlikle büyüleyici bir parçası. Tsvetnoy Bulvarı'nda ise hamile karyatidlerin bulunduğu bir ev var; rehberler, bölgenin böyle bir üne sahip olması nedeniyle, bunların en eski meslekten kızlar olduğunu söylüyor. Bunun pek doğru olduğunu sanmıyorum. Tur rehberleri genellikle çok fazla şey uydururlar. Kendi rehberiniz olmanızı tavsiye ederim, çünkü bilgiye çok kolay ulaşabilirsiniz. Daha da iyisi, bir büyükannenin yanındaki bankta oturup gençliğinde ekmeği nereden aldığını, hafta sonlarını nasıl geçirdiğini sorun. İnanın bana, rehber kitapta yazandan çok daha fazlasını öğreneceksiniz.

– Projenizin imza sloganı "Miras ve Özgünlük". Nitekim, eserleriniz ve düşünceleriniz geçmişe karşı güçlü bir sevgi taşıyor. Fırsatınız olsaydı, kendinizi hangi zamanda bulmak isterdiniz?

- Devrim öncesi dönemde. Ama basmakalıp Schubert valsi ve Fransız rulosunun çıtırtıları olmadan. Hayat daha kısaydı, kadınların hakları daha azdı, ancak insanlaşma oldukça hızlı bir şekilde ilerliyordu.

Ya da ilk uydudan Prag Baharı'na kadar geçen on yılda (1960'lar - "Vedomosti. Gorod"). Sovyet insanı yukarı ve dışarı doğru hareket etti, uzaya uçtu ve BAM'a ulaştı, ama bunu şiir ve sırtında bir gitarla yaptı. İyi sonuç verdi.

– Çözülme Kuşağı. 1960'larda Moskova'da olsaydınız nereye giderdiniz?

– Gorki Caddesi'nde (şimdiki Tverskaya) yürürdüm. VDNKh'ye, ardından yeni inşa edilen Luzhniki'ye gider, Vorobyovy Gory'den nerede ne inşa edildiğini izler, Stalin'in gökdelenlerine hayran kalırdım. Novye Cheryomushki'yi görmeye giderdim. Ayrıca bir trenden diğerine atlayıp Moskova bölgesini gezerdim.

– Moskova’daki iktidar yeriniz neresi?

– Tüm doğal yerleri severim. Tüm büyük klasik orman parklarını – Troparevsky, Kuzminki, Sokolniki. En sevdiğim yer, girişteki dans pisti; 35 yaşında romatizma hastası olarak asla hayal bile edemeyeceğimiz şekilde yaşlı kadınların dans ettiği yer. Bauman Bahçesi, Timiryazevsky Ormanı ve E. Vuchetich'in atölyesi; burada bir heykel taslağı korunmuştur – “Anavatan” anıtının kocaman bir başı. Hovrino'yu seviyorum, Skhodnensky Kepçesi bölgesinde yürümeye bayılıyorum. Moskova'nın ayakta kalmış köylerini ve yerleşim yerlerini gerçekten seviyorum. Örneğin, Soljenitsin'in ABD'den döndükten sonra yaşadığı Troitse-Lykovo. Genel olarak, bugün Moskova oldukça plastik, cilalı bir şehir.

- Evet, merkezde asfalttan beslenebileceğiniz anlaşılıyor. Kentsel alanda 10 yıl içinde neler değişebilir?

– Vizyonerlerden pek hoşlanmam. 2018 Moskova Kent Forumu'nda yapılan her tahmine gülümserim, çünkü gelen sayısız "kara kuğu" hesaba katılmıyor. Büyük olasılıkla şehir merkezinde hiçbir şey değişmeyecek. Muhtemelen daha fazla yüksek bina olacak, "eski merkezde yeni hayat" diye pazarlanacak baskın yapılar. Paveletskaya yakınlarındaki Savelovsky semtinde Moskova'yı çevreleyen yüksek binaları şimdiden oldukça yoğun bir şekilde görüyoruz. Bence çevrimiçinin reddi özel bir ayrıcalık olacak; insanlar daha fazla zaman geçirecek, ister bisiklet, ister sabah koşusu, ister retro araba veya köpek tutkunu olsunlar, topluluklar halinde yaşamaya devam edecekler. Tüm bunların tedavi edici bir etkisi var.

– Moskova’nın baş mimarı olarak atandığınızı düşünsek, ilk olarak hangi üç temel kararı verirdiniz?

– Sarı metro hattının iki bölümünü birleştirir, Yaroslavsko-Paveletsky kavşağını oluşturur ve Annushka tramvayını bulvar halkasına kadar götürürdüm. Ama bunlar bütçe hesaplamaları yapılmadan söylenen lirik düşünceler.

– En sevdiğiniz toplu taşıma aracı tramvay mı?

– Tramvay, çoğu şehir sakininin en sevdiği toplu taşıma aracıdır. Ayrı, çevik, hareketli ve bakımı oldukça kolaydır. Bunin, Gippius, Merezhkovsky ve Yesenin onu çok severdi. Öyleyse neden biz de sevmeyelim ki?

– Hangi güzergahı önerirsiniz?

– Sokol'dan Mikhalkovo'ya giden 23 numaralı tramvay, 100 yıldan daha eski bir güzergahtır. 39 numaralı tramvay ise tam merkezden geçer – Chistye Prudy'den "Üniversitet"e. 6 numaralı tramvay sizi Sokol'dan alıp yeşil Bratsevo'ya götürür.

- Moskova Mimarlık Ödülü hakkında neler söyleyebilirsiniz? Bu yıl sunulan projelerin, binanın işlevselliğinden bağımsız olarak, birbirine çok benzediği hissi var mı?

– Çoğu bina dikdörtgene indirgenmiştir. İstisnalar da var – örneğin, yazarın yaşamı boyunca müze sergisi haline gelen Melnikov Evi. Ancak 2025 ödülü gerçekten de biraz "ayakları yere basan" bir ödül. Aynı zamanda, son 10, 15, 20 yılda hayata geçirilen iyi yeni projelerin sayısı bakımından Moskova, New York, Dubai ve Londra'dan aşağı değil. Yeni mimarimiz var, iyi, ilginç. Müteahhitler şimdiden tesislerinde, modern binalarında turlar düzenliyor. Torunlarımıza görecek bir şeyimiz olacak.

– Son 20 yılda ortaya çıkan hangi projeleri öne çıkarırsınız?

– Mosfilmovskaya Evi ve Sergey Skuratov'un Bakır Evi, Zaha Hadid'in Dominion Kulesi, Akademisyen iş merkezi, Irina Viner-Usmanova'nın Jimnastik Merkezi. Ramenki'deki Lomonosov inovasyon kümesi, VDNKh'deki Atom pavyonu, Tyufeleva Roshcha Parkı, Zaryadye. Bazı modern konut komplekslerini gerçekten çok beğeniyorum.

– Moskova’da ideal bir gün nasıl geçirilir?

– “Her Şeyi Hatırla” projesi kapsamında restore edilen tüm eski tabelaları inceleyin. Moskova Merkez Çemberi boyunca bir ulaşım halkası olarak değil, mimari bir topluluk olarak gezinin – bunlar onlarca ilginç istasyon, eski Likhobory istasyonunda bir baykuş bulun. Paveletsky İstasyonu'nun arkasındaki, hızla çehresini değiştirmeden önce – Derbenevskaya Caddesi boyunca, eski yatakhaneler, eski Emil Tsindel fabrikası ve 17. yüzyıldan kalma odalarıyla Kozhevnicheskaya Caddesi boyunca yürüyün. Kitay-Gorod duvarının eski fotoğraflarını çekin ve duvarların, kulelerin ve pazarların nerede olduğunu anlayarak üzerinde yürüyün. Geçmiş dönemlerden bir şehir sakininin uygulamalarını yeniden üretmeye çalışın – hafta sonu için bir apartman dairesinde veya Stalin döneminden kalma bir gökdelende yaşayın, kendi şehrinizde turist olun.