Deyim yerindeyse; Rusya!

İgor Ryabtsev / Kompas-Pusula Dergisi

Çeviren: Metin Uçar

Rusça deyimler  ve anlamları

İğneden çıkma (C igoloçki)

Farzedin ki yeni bir kıyafet ile parfüm sürünmüş bir şekilde etraftaki herkesi hayran bırakacak şekilde gelmişsiniz. Birden size diyorlar ki: «Oho, bugün iğneden çıkma giyinmişsin!» Aklınızdan bir sürü düşünce geçebilir: «Ne demek istedi şimdi bunlar? Yasaklı narkotikler falan mı?» İşte böyle, eğer işin aslını bilmiyorsanız moraliniz bozulabilir hatta partiden kaçmak dahi isteyebilirsiniz. Aslında ise her şey tam tersidir! «İğneden çıkma giyinmek», kısa bir süre önce terzinin iğnesi ile dikildiği hemen anlaşılan yeni bir kıyafet giymişsiniz demektir.

Yedi mühürlü olmak (Za semyu peçatyami)

«Bu anlaşma benim için yedi mühürlüdür», yine bir ifadeyi iş ortağınızdan duyabilirsiniz. Burada söylenmek istenen arzulanan o belgeyi almak için çok sayıda mühür almanız gereken ünlü Rus bürokrasisi değildir. «Yedi mühürlü olmak», anlaşılması mümkün olmayan, çok karmaşık anlamına gelir. Bu deyim kimse okuyamasın diye çok önemli ve gizli belgelere yan tarafından yedi mühür vurulması ile ilgili çok eski bir gelenekten kaynaklanmıştır.

Gömlekle doğmak (V saroçke raditsya)

Hiç duydunuz mu çok sayıda insanın öldüğü, ancak bir kişinin hayatta kaldığı kazaları? Muhtemelen duymuşsunuzdur. İşte bu şekilde talihin yüzüne güldüğü insanlara Rusya’da «gömlekle doğdular» derler. Eskiden embriyonun ana karnında sarılı olduğu kılıfa gömlek denirdi. Bazen çocuklar başlarında bu kılıfın bir parçası ile doğarlardı. Bu iyi bir işaret idi. Çocuğun mutlu olacağını gösterirdi. Yeri gelmişken hatırlatalım: Avrupa’da bu tür insanlara ‘Şapkalı doğdu’ derler.

Nohut Çar zamanında (Pri tsare garohe)

Bir Rus dostunuza sorabilirsiniz: «Ne zaman araba aldın?». Bu soruya ‘Nohut Çar zamanında’ diye bir cevap gelebilir. Hemen Rus tarihinden birşeyleri kaçırdığınızı düşünüp, üzülmeyin. Nohut Çar diye biri hiç olmamıştır. Bu Rus deyimi Yunanca ‘Kodros’tan daha eski’ deyiminden gelir. Kodros Attika’nın mitik kralı idi. Zaman içerisinde bu isim ‘Goroh’a dönüşmüştür. Bu deyim sadece «çok zaman önce» anlamına gelir.

Avrupalarda dörtnala (Galopom po Yevropam)

Eğer Ruslardan bu deyimi duyarsanız bilin ki hayatlarından bir günü anlatmaktadırlar. O zaman düşünebilirsiniz: «Ne alaka, dörtnala ve Avrupa? Oysa biraz önce tanıdığınız bir hanım üniversitede bir sürü bilim dalını hızlı bir şekilde öğrendiğini anlatmıştı. Oysa hiçbir şey öğrenmemiştir, çünkü tüm dersleri «Avrupalarda dörtnala» geçmişlerdir, yani çok yüzeysel ve hızlı bir şekilde. Bu deyim 19. yy’da birçok Rus soylusunun Avrupa ülkelerine tur yaptıkları, her bir ülkede kısa bir süre kaldıkları, tarihi, doğal güzelliklere dahi bakma fırsatı bulamadıkları, arabaya sürülü atlarını neredeyse dörtnala sürdükleri günlerde doğmuştur.